Το δρόμο προς μια ανοικτή, ψηφιακή επιστήμη επιχειρεί να ανοίξει η Ευρωπαϊκή Ένωση, θέτοντας από χθες σε δημόσια διαβούλευση το Science 2.0. Στόχος της Ευρώπης είναι να αξιοποιήσει τα ψηφιακά εργαλεία, που προσφέρει η τεχνολογία, ως μια ευκαιρία για τη βελτίωση της έρευνας και της καινοτομίας και την αύξηση της χρησιμότητας τους για την κοινωνία. Για παράδειγμα, οι ερευνητές σήμερα χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία, που καθιστούν δυνατή τη συμμετοχή χιλιάδων ατόμων σε μια έρευνα, π.χ. ζητώντας τους να αναφέρουν εάν αρρώστησαν με γρίπη, έτσι ώστε να μπορούν οι ερευνητές να παρακολουθούν την εξέλιξη των κρουσμάτων και να προβλέπουν ενδεχόμενες επιδημίες. 

Οι επιστήμονες δείχνουν, επίσης, μεγαλύτερη εξωστρέφεια: ανταλλάσσουν νωρίς τα ευρήματα τους μέσω διαδικτύου, συγκρίνοντας και συζητώντας το έργο τους και προσπαθώντας έτσι να το βελτιώσουν. Όλο και περισσότερο, οι επιστημονικές δημοσιεύσεις διατίθενται στο διαδίκτυο δωρεάν. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το 90% όλων των διαθέσιμων δεδομένων στον κόσμο παράχθηκε την τελευταία διετία, ενώ η παραγωγή επιστημονικών δεδομένων αυξάνεται κατά 30% ετησίως.

Η διαβούλευση, που θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2014, θα εξετάσει την ευαισθητοποίηση και τη συμμετοχή στις τάσεις αυτές και θα συγκεντρώσει απόψεις σχετικά με τις ευκαιρίες που προσφέρει το Science 2.0, προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής επιστήμης και έρευνας.  

Τα πρώτα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει, ήδη, ενσωματώσει ορισμένες πτυχές του Science 2.0 στην πολιτική της. Πιο συγκεκριμένα, η ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις είναι υποχρεωτική για τις έρευνες, που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του νέου προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της Ε.Ε. “Ορίζοντας 2020”. Έχει ξεκινήσει, επίσης, ένα πιλοτικό πρόγραμμα με τίτλο “Open Research Data”. Μέσω των ερευνητικών της προγραμμάτων, η Ε.Ε. χρηματοδοτεί ακόμη μια σειρά σχεδίων συμμετοχής των πολιτών στο επιστημονικό έργο και στηρίζει ορισμένες ηλεκτρονικές υποδομές, που επιτρέπουν τη χρήση του Science 2.0. 

Προκλήσεις
Το Science 2.0 κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος παγκοσμίως, ως αποτέλεσμα των ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά και διότι καλύπτει ορισμένες αδυναμίες, που υπάρχουν σήμερα στο χώρο της επιστήμης, όπως η χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία επιστημονικών δημοσιεύσεων, η κριτική στο σύστημα αξιολογήσεων από ομοτίμους και η πρόκληση της αναπαραγωγής των αποτελεσμάτων, λόγω έλλειψης επαναχρησιμοποιήσιμων και αναπαραγόμενων δεδομένων. 

Οι εξελίξεις αυτές λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο μεγάλων, αλληλένδετων τάσεων, καθώς, για παράδειγμα, σήμερα διαπιστώνεται σημαντική αύξηση της επιστημονικής παραγωγής και τάση προς την ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικές πληροφορίες και την ανοικτή συνεργασία στον τομέα της έρευνας (εξ αποστάσεως συνεργασία επιστημόνων). Επίσης, παρατηρείται σταθερή αύξηση του αριθμού των ατόμων, που δραστηριοποιούνται στον χώρο της επιστήμης (σήμερα, ο αριθμός των επιστημόνων παγκοσμίως είναι μεγαλύτερος από ποτέ) και μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών σε έρευνες (σε έρευνες αυτές καθαυτές ή ως χρηματοδότες ή στον καθορισμό της ερευνητικής ατζέντας). Τέλος, δημιουργούνται νέες μορφές επιστημονικής δράσης, χάρη στη διαθεσιμότητα συνόλων δεδομένων μεγάλης κλίμακας (το 90% όλων των δεδομένων στον κόσμο παράχθηκε τα τελευταία δύο χρόνια) και συνεχής αύξηση της υπολογιστικής ισχύος.



© Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας - ΣΕΠΕ, 2008 - 2014