Νέα δεδομένα για την πνευματική ιδιοκτησία στην Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει νέα Οδηγία, την οποία τα κράτη-μέλη έχουν, πλέον, διορία δύο ετών για να ενσωματώσουν στο εθνικό τους Δίκαιο. Μετά από την ψήφισή της από το Κοινοβούλιο, η Οδηγία πέρασε χθες και από το Συμβούλιο, το οποίο - με το δικό του “πράσινο φως” - άνοιξε το δρόμο για μια νέα εποχή στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας πανευρωπαϊκά. Η ριζική, αλλά και άκρως αμφιλεγόμενη, μεταρρύθμιση προσαρμόζει τα πνευματικά δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή. Εξασφαλίζει επαρκή προστασία για τους δημιουργούς και τους καλλιτέχνες, ενώ ανοίγει νέες δυνατότητες πρόσβασης και κοινής χρήσης του διαδικτυακού περιεχομένου, που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Οι διαδικτυακές πλατφόρμες υπεύθυνες για το περιεχόμενο που αναρτούν οι χρήστες, σύμφωνα με όσα προβλέπει η νέα ΟδηγίαΩστόσο, έχει δεχθεί κριτική με το σκεπτικό ότι “ανοίγει” το δρόμο για περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης στο Διαδίκτυο, μέσα από τις υποχρεώσεις που επιβάλλει στις διαδικτυακές πλατφόρμες, όσον αφορά τα πνευματικά δικαιώματα των αναρτήσεων που ανεβάζουν. Συνολικά, η Οδηγία αποσκοπεί στην ενίσχυση της δυνατότητας των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων, όπως μουσικοί, ερμηνευτές, σεναριογράφοι, δημοσιογράφοι, να διαπραγματεύονται καλύτερα τους όρους εκμετάλλευσης των διαδικτυακών τους έργων και να αμείβονται για την online χρήση του περιεχομένου τους από διαδικτυακές  πλατφόρμες.

Σήμερα, οι εταιρείες του Διαδικτύου έχουν ελάχιστα κίνητρα να υπογράψουν δίκαιες συμβάσεις με τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς δεν θεωρούνται υπεύθυνες για το περιεχόμενο, που αναρτούν οι χρήστες τους. Η μόνη τους υποχρέωση είναι να αφαιρούν περιεχόμενο που καταπατά πνευματικά δικαιώματα, όταν ο κάτοχός τους το ζητήσει. 

Ποιούς επηρεάζει
Το YouTube, το Facebook και το Google News είναι μεταξύ των πιο γνωστών υπηρεσιών, που θα επηρεαστούν άμεσα από τη νέα νομοθεσία. Αυτού του είδους οι πλατφόρμες θα πρέπει καταρχήν να λαμβάνουν άδεια για τα προστατευόμενα έργα πνευματικής ιδιοκτησίας που ανεβάζουν οι χρήστες, εκτός αν τηρείται μια σειρά προϋποθέσεων που καθορίζονται στην Οδηγία. Αυτό επιτυγχάνεται καθιστώντας τις διαδικτυακές πλατφόρμες απευθείας υπόλογες για το περιεχόμενο, που αναρτάται σε αυτές.

Το άρθρο της Οδηγίας, που θεωρεί τις πλατφόρμες υπεύθυνες για το περιεχόμενο που φιλοξενούν και τις υποχρεώνει να τοποθετούν φίλτρα ελέγχου, ώστε να αποφεύγεται η δημοσίευση έργων για τα οποία ο χρήστης - που επιχειρεί τη δημοσίευση - δεν έχει τα σχετικά δικαιώματα, έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων εδώ μήνες, εγείροντας ερωτηματικά για το κατά πόσο πλήττεται η ελεύθερη έκφραση στο Διαδίκτυο. 

Εξαιρέσεις
Ο αντίλογος των συντακτών της νέας νομοθεσίας είναι ότι η ανάρτηση προστατευόμενων έργων για λόγους παράθεσης, κριτικής, εξέτασης, διακωμώδησης, παρωδίας ή σάτιρας προστατεύεται, διασφαλίζοντας ότι τα “memes” και τα αρχεία GIF θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμα και διαμοιράσιμα στις διαδικτυακές πλατφόρμες. Επίσης, οι σύνδεσμοι προς ειδησεογραφικά άρθρα, οι οποίοι συνοδεύονται από “μεμονωμένες λέξεις ή πολύ σύντομα αποσπάσματα” μπορούν να διαμοιράζονται ελεύθερα. “Καθώς η διαμοίραση αποκομμάτων ειδησεογραφικών άρθρων εξαιρείται ρητώς από την εφαρμογή της Οδηγίας, αυτή η πρακτική μπορεί να συνεχιστεί ακριβώς όπως στο παρελθόν. Ωστόσο, η Οδηγία περιέχει, επίσης, μέτρα εναντίον των κόμβων αναμετάδοσης ειδήσεων, που κάνουν κατάχρηση αυτού του δικαιώματος. Τα αποκόμματα θα μπορούν, λοιπόν, να συνεχίσουν να εμφανίζονται στις σελίδες του Google News, για παράδειγμα, ή όταν ένα άρθρο μοιράζεται στο Facebook, με την προϋπόθεση ότι αυτά θα είναι πολύ σύντομα”, είναι ο αντίλογος της Ε.Ε.