Σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο παράγεται και διακινείται το περιεχόμενο, οι Έλληνες καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα κύμα εξαπατήσεων, που γίνεται όλο και πιο περίπλοκο. Και μάλιστα έχει και σοβαρές οικονομικές συνέπειες, αφού από όσους Έλληνες έχουν πέσει θύματα διαδικτυακής απάτης, ο ένας στους δέκα είχε και σοβαρές οικονομικές απώλειες.  

Η ΑΙ περιπλέκει την αναγνώριση της απάτης: 4 στους 10 θεωρούν ότι η θα κάνει τις online απάτες πιο δύσκολες στην αναγνώριση

Νέα έρευνα του Ινστιτούτου της ΕΣΕΕ για λογαριασμό της Visa καταγράφει μια κοινωνία που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη δυσπιστία, τη διαρκή έκθεση σε ύποπτο περιεχόμενο και την ανάγκη να προστατευθεί από τεχνικές, που εξελίσσονται ταχύτερα από τα εργαλεία άμυνας. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων στηρίζεται, πλέον, σε ένστικτα αυτοπροστασίας, όταν περιηγείται στο διαδίκτυο.

Πάνω από 6 στους 10 (63%) αντιμετωπίζουν με δυσπιστία οποιαδήποτε προσφορά φαίνεται «υπερβολικά καλή για να είναι αληθινή», ενώ 5 στους 10 απορρίπτουν άμεσα μια ανάρτηση από άγνωστο brand ή λογαριασμό. Το 46% είναι καχύποπτο απέναντι σε χαμηλής ποιότητας περιεχόμενο ή μη ασφαλείς μεθόδους πληρωμής, ενώ 44% δεν εμπιστεύεται καθόλου ύποπτους συνδέσμους URL.

Παράλληλα, η δυνατότητα αναγνώρισης περιεχομένου, που έχει δημιουργηθεί με AI, παραμένει θολή για πολλούς. Το 53% δηλώνει ότι δεν αισθάνεται ιδιαίτερα ή καθόλου σίγουρο ότι μπορεί να εντοπίσει AI-generated υλικό, με τη βεβαιότητα να είναι μεγαλύτερη στους νεότερους συμμετέχοντες.

Η AI «θολώνει» τα όρια αλήθειας και απάτης

Τέσσερις στους δέκα καταναλωτές πιστεύουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνει ακόμη δυσκολότερη την αναγνώριση διαδικτυακής απάτης. Ένα 34% θεωρεί ότι άλλοτε θα περιπλέκει την αναγνώριση απάτης και άλλοτε θα τη διευκολύνει, ενώ 10% πιστεύει ότι δεν θα επηρεάσει καθόλου τις τεχνικές απάτης.

Η παρουσία deepfake υλικού - ακόμη σε πρώιμο στάδιο - αρχίζει να γίνεται αντιληπτή από το 7% του δείγματος, υποδεικνύοντας ότι οι νέες μορφές εξαπάτησης ήδη «δοκιμάζονται» στο ελληνικό διαδίκτυο.

Σύμφωνα με την έρευνα, το phishing παραμένει ο πιο διαδεδομένος τρόπος εξαπάτησης, με σχεδόν 6 στους 10 να δηλώνουν ότι έχουν στοχοποιηθεί.

Οικονομικές απώλειες

Αν και το θέμα δεν είναι αμιγώς οικονομικό, έχει και έντονη οικονομική διάσταση. Από όσους τελικά έπεσαν θύματα, 1 στους 5 (22%) υπέστη οικονομική απώλεια. Επιπλέον, το 17% αναφέρει συναισθηματική ταλαιπωρία και το 16% φόβο ή διστακτικότητα απέναντι στις ηλεκτρονικές συναλλαγές.

Από εκείνους που έχασαν χρήματα, το 63% έχασε ποσά έως €199 - μια ζημιά μικρή μεν, αλλά αρκετή, ώστε να κλονίσει την αίσθηση ασφάλειας. Οι επιδράσεις στις μελλοντικές αγορές είναι ενδεικτικές: το 41% γίνεται πιο προσεκτικό, αλλά εξακολουθεί να εμπιστεύεται μικρότερες επιχειρήσεις, ενώ το 37% περιορίζει πλέον τις συναλλαγές του αποκλειστικά σε μεγάλες και αναγνωρίσιμες εταιρείες.

Κόπωση από την υπερπληροφόρηση

Οι Έλληνες χρήστες εμφανίζονται ενεργοί στην αυτοπροστασία τους. Το 83% δηλώνει ότι ελέγχει τη νομιμότητα ενός ηλεκτρονικού πωλητή πριν προβεί σε αγορά, ενώ το 76% αποφεύγει διαφημίσεις, που δημιουργούν αίσθηση κατεπείγοντος.

Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν 6 στους 10 θεωρούν ότι οι απάτες στα κοινωνικά δίκτυα γίνονται ολοένα πιο εξελιγμένες. Το 37% πιστεύει ότι οι απατεώνες μιμούνται επιτυχημένα αξιόπιστα brands, ενώ το 27% θεωρεί ότι ο όγκος του χορηγούμενου περιεχομένου δυσχεραίνει σημαντικά την αναγνώριση του ψεύτικου.

Η εικόνα, που αναδύεται, είναι ξεκάθαρη: οι Έλληνες καταναλωτές βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση, σε μια εποχή, όπου η τεχνητή νοημοσύνη διευκολύνει την καθημερινότητα, αλλά ταυτόχρονα επαναπροσδιορίζει την έννοια της απάτης.