Σε λύσεις «Sovereign AI» στρέφονται όλο και περισσότερο οι ευρωπαϊκές  επιχειρήσεις, επιδιώκοντας μεγαλύτερη αυτονομία και κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη, την ώρα που η εξάρτηση από παρόχους τεχνολογίας εκτός Ευρώπης αναδεικνύεται σε στρατηγικό ρίσκο. Με την τεχνητή νοημοσύνη να εξελίσσεται σε ζήτημα ισχύος, αφού το ποιος ελέγχει τα δεδομένα, τις υποδομές και τα μοντέλα ΑΙ καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το ποιος διαμορφώνει τους κανόνες της ψηφιακής οικονομίας, η Ευρώπη επαναπροσδιορίζει τη στάση της σε αυτό το νέο πεδίο ανταγωνισμού.

Γεωπολιτική αβεβαιότητα, κανονισμοί και εξάρτηση από τρίτους ωθούν τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς στο μοντέλο του Sovereign AI,

Σύμφωνα με τη μελέτη της Accenture με τίτλο «Sovereign AI: Own your AI future», ως Sovereign AI ορίζεται η δυνατότητα μιας χώρας ή μιας επιχείρησης να αναπτύσσει και να αξιοποιεί τεχνητή νοημοσύνη βασισμένη σε τοπικές υποδομές, δεδομένα, μοντέλα και ανθρώπινο δυναμικό, με στόχο την προστασία των δεδομένων από ξένη πρόσβαση, τη μείωση της τεχνολογικής εξάρτησης και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Η ανάγκη αυτή εντείνεται σε ένα περιβάλλον αυξημένης γεωπολιτικής αβεβαιότητας, το οποίο λειτουργεί ως βασικός καταλύτης για τη στροφή προς την ψηφιακή κυριαρχία.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το 62% των ευρωπαϊκών εταιρειών αναζητά ήδη λύσεις Sovereign AI, ως απάντηση στις γεωπολιτικές εξελίξεις. Η ανησυχία αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στη Δανία, όπου το ποσοστό φτάνει το 80%, καθώς και στη Γερμανία και την Ιρλανδία, με 72% αντίστοιχα.

Παράλληλα, οι κλάδοι, που διαχειρίζονται ευαίσθητα δεδομένα και υπόκεινται σε αυστηρές κανονιστικές απαιτήσεις, εμφανίζονται πιο έτοιμοι να ηγηθούν της υιοθέτησης: οι τράπεζες σε ποσοστό 76%, οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας 70% και ο δημόσιος τομέας 69%.

Περαιτέρω ενίσχυση

Η δυναμική αυτή αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω. Το 60% των ευρωπαϊκών εταιρειών δηλώνει ότι σκοπεύει να αυξήσει τις επενδύσεις του σε τεχνολογίες Sovereign AI μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Η πρόθεση αυτή καταγράφεται εντονότερα στη Γερμανία (73%), την Ιταλία (71%) και την Ελβετία (64%), γεγονός που υποδηλώνει ότι η κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε κεντρικό πυλώνα της ευρωπαϊκής ψηφιακής στρατηγικής.

Ωστόσο, η μελέτη της Accenture αναδεικνύει και τα όρια αυτής της προσέγγισης. Κατά μέσο όρο, μόλις το 36% των πρωτοβουλιών τεχνητής νοημοσύνης και των δεδομένων των ευρωπαϊκών οργανισμών απαιτεί Sovereign AI λόγω κανονιστικών περιορισμών ή υψηλής ευαισθησίας.

Το στοιχείο αυτό καταδεικνύει ότι η πλήρης αποκοπή από το παγκόσμιο οικοσύστημα τεχνολογίας δεν αποτελεί ρεαλιστική επιλογή. Ενδεικτικά, το 65% των οργανισμών αναγνωρίζει ότι δεν μπορεί να παραμείνει ανταγωνιστικό χωρίς τη χρήση παρόχων τεχνολογίας εκτός Ευρώπης, ενώ το 57% εξετάζει υβριδικά μοντέλα Sovereign AI, που συνδυάζουν ευρωπαϊκούς και μη ευρωπαϊκούς παρόχους.

Παρά τη στρατηγική σημασία της, η Sovereign AI εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται, κυρίως, ως ζήτημα συμμόρφωσης. Μόνο το 19% των οργανισμών τη θεωρεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ενώ το 48% δηλώνει ότι το βασικό κίνητρο υιοθέτησης είναι οι κανονιστικές απαιτήσεις.

Επιπλέον, μόλις το 16% των ευρωπαϊκών εταιρειών έχει αναγάγει την κυριαρχία της τεχνητής νοημοσύνης σε θέμα επιπέδου CEO ή διοικητικού συμβουλίου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η συζήτηση παραμένει σε μεγάλο βαθμό τεχνική και όχι στρατηγική.

Παρά τα εμπόδια, η κατεύθυνση είναι σαφής. Το 73% των εταιρειών ζητά ενεργότερο ρόλο από κυβερνήσεις και ευρωπαϊκούς θεσμούς για την ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας, μέσω κανονισμών, επιδοτήσεων και δημόσιων επενδύσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Όπως προκύπτει από τη μελέτη της Accenture, η Sovereign AI βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο μετάβασης: από εργαλείο διαχείρισης κινδύνου μπορεί να εξελιχθεί σε στρατηγικό μοχλό ανάπτυξης.