Να περάσει από τη φάση της αποσπασματικής υιοθέτησης της Τεχνητής Νοημοσύνης στη φάση των εθνικών υποδομών και της οργανωμένης στρατηγικής επιχειρεί η Ελλάδα με τη δημιουργία του AI Factory “Pharos”. Το σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που υπερψηφίστηκε χθες από την Ολομέλεια της Βουλής, θέτει το θεσμικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο για ένα εγχείρημα με σαφή στόχο: να αποκτήσει η χώρα υπολογιστική ισχύ, δεδομένα και οικοσύστημα ικανά να μετατρέψουν την ΑΙ από τεχνολογική τάση σε εργαλείο ανάπτυξης, καινοτομίας και δημόσιας πολιτικής.

Υπερψηφίστηκε χθες από την Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για το AI Factory “Pharos

Στον πυρήνα του νομοθετήματος βρίσκεται η σύσταση του AI Factory “Pharos”, ενός εγχειρήματος που, σύμφωνα με τον Υπουργό Δημήτρη Παπαστεργίου, «απαντά σε πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, στοιχειοθετώντας την επόμενη μέρα της Ελλάδας στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης». Ο “Pharos” εντάσσεται στον συνολικό στρατηγικό σχεδιασμό της κυβέρνησης για την ΑΙ, ο οποίος περιλαμβάνει και τη σύσταση της Ειδικής Γραμματείας Τεχνητής Νοημοσύνης και Διακυβέρνησης Δεδομένων.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι η χώρα διαθέτει, ήδη, μια ισχυρή βάση. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 8η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς τη χρήση generative AI από πολίτες ηλικίας 16 έως 74 ετών, με ποσοστό 44,1%. Παράλληλα, τόσο η Eurostat όσο και ο ΟΟΣΑ, καταγράφουν υψηλά επίπεδα ενσωμάτωσης τεχνολογιών ΑΙ στο ελληνικό Δημόσιο, μέσω υποδομών και εφαρμογών.

Όπως επισήμανε, ωστόσο, ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το κρίσιμο έλλειμμα εντοπίζεται στην επιχειρηματικότητα: οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν κινούνται με την απαιτούμενη ταχύτητα στην υιοθέτηση της ΑΙ. Το νέο νομοσχέδιο φιλοδοξεί να καλύψει ακριβώς αυτό το κενό, παρέχοντας κίνητρα και υποδομές.

Ο εθνικός υπερυπολογιστής

Κεντρικός πυλώνας του “Pharos” είναι ο νέος εθνικός υπερυπολογιστής «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», ο οποίος θα εγκατασταθεί στο Λαύριο, στο Πολιτιστικό και Βιομηχανικό Πάρκο και θα συγκαταλέγεται στους ισχυρότερους πανευρωπαϊκά. Όπως ανέφερε ο Δημήτρης Παπαστεργίου, στόχος είναι να τεθεί σε λειτουργία τον Μάρτιο του 2026, σηματοδοτώντας «ένα άλμα από τη δεύτερη στην τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση». Παράλληλα, δρομολογείται και δεύτερη υπερυπολογιστική εγκατάσταση στη Δυτική Μακεδονία, στην Κοζάνη, με συμπληρωματικό ρόλο.

Αναφερόμενος στη χρηματοδότηση του εγχειρήματος, ο Υπουργός τόνισε: «Η ανάπτυξη των υποδομών, που στηρίζουν τη λειτουργία του «Pharos», βασίζεται σε ένα μεικτό σχήμα χρηματοδότησης». Όπως δήλωσε, «το 65% προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και το 35% από ευρωπαϊκούς πόρους μέσω της πρωτοβουλίας EuroHPC».

Για τη λειτουργία του «Pharos» και των υπερυπολογιστικών υποδομών, πρόσθεσε ότι «για τα πρώτα τρία χρόνια, η χρηματοδότηση θα καλυφθεί κατά 50% από το Ελληνικό Δημόσιο και κατά 50% από την EuroHPC». Ο Δημήτρης Παπαστεργίου διευκρίνισε το ιδιοκτησιακό και λειτουργικό καθεστώς των υποδομών, τονίζοντας ότι «οι υπερυπολογιστές, τόσο του Λαυρίου όσο και της Δυτικής Μακεδονίας, ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο».

Όπως ανέφερε, «φορέας υλοποίησης και λειτουργίας είναι η ΕΔΥΤΕ, φορέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με την αναγκαία τεχνογνωσία». Όσον αφορά στο Υπερταμείο, ανέφερε ότι «ο ρόλος του είναι να προσφέρει την απαιτούμενη ευελιξία, ώστε να προσελκύσουμε επιχειρήσεις, ερευνητές και ταλέντο και να παραχθεί προστιθέμενη αξία από τη λειτουργία του “ΔΑΙΔΑΛΟΥ” και του “Pharos”».

Τρεις θεματικοί πυλώνες

Στο εγχείρημα συμμετέχουν κορυφαίοι ακαδημαϊκοί και ερευνητικοί φορείς, όπως ο Δημόκριτος, το ΕΜΠ και το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», με συνδεδεμένα ιδρύματα το ΑΠΘ, το ΕΚΠΑ, το ΕΚΕΤΑ και το Πανεπιστήμιο Πατρών. Παράλληλα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη διαχείριση των δεδομένων, με πλήρη συμμόρφωση στο ευρωπαϊκό πλαίσιο (GDPR, AI Act, Data Governance Act) και χρήση αποκλειστικά ανωνυμοποιημένων ή ψευδωνυμοποιημένων δεδομένων.

Οι τρεις θεματικοί πυλώνες του “Pharos” αποτυπώνουν τις εθνικές προτεραιότητες: πολιτική προστασία και περιβάλλον, υγεία και ελληνική γλώσσα και πολιτισμός. Από την αξιοποίηση δορυφορικών δεδομένων στην κλιματική κρίση, έως τη μετατροπή του όγκου δεδομένων υγείας σε γνώση και την ανάπτυξη μοντέλων που «μιλούν ελληνικά», το AI Factory φιλοδοξεί να καταστήσει την Τεχνητή Νοημοσύνη εργαλείο στρατηγικής σημασίας.