Με μια συμβολική τελετή στο Forschungszentrum Jülich της Γερμανίας, η Ευρώπη έκανε το μεγάλο άλμα στην υπερυπολογιστική: ο νέος υπερυπολογιστής JUPITER εγκαινιάστηκε παρουσία της Επιτρόπου Εκατερίνα Ζαχαρίεβα και του Γερμανού Καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς, κατακτώντας τον τίτλο του πρώτου ευρωπαϊκού συστήματος, που σπάει το φράγμα της εξακλίμακας.

Πρόκειται για επίδοση άνω του ενός exaflop, δηλαδή περισσότερες από 10¹⁸ λειτουργίες ανά δευτερόλεπτο – ισχύς, που αντιστοιχεί στη συγκεντρωμένη υπολογιστική δύναμη ενός εκατομμυρίου σύγχρονων smartphones. Ο JUPITER κατατάσσεται, ήδη, ως ο ισχυρότερος υπερυπολογιστής της Ευρώπης και ο τέταρτος ταχύτερος παγκοσμίως.

Ο πρώτος ευρωπαϊκός υπερυπολογιστής exascale στο Jülich – Τι σημαίνει για την επιστήμη, την καινοτομία και την τεχνητή νοημοσύνη

Ταυτόχρονα, ξεχωρίζει για τη βιωσιμότητά του: λειτουργεί αποκλειστικά με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διαθέτει προηγμένα συστήματα ψύξης και μηχανισμούς επαναχρησιμοποίησης ενέργειας. Η αποδοτικότητα αυτή, του χάρισε την πρώτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη Green500.

Η επένδυση ύψους €500 εκατ., από κοινού από την ΕΕ και τη Γερμανία μέσω της EuroHPC, δεν είναι μόνο ένα τεχνολογικό επίτευγμα, αλλά και στρατηγική επιλογή. Στόχος είναι να ενισχυθεί η ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης και να δημιουργηθεί ένα δίκτυο «Gigafactories» τεχνητής νοημοσύνης.

Νέα όπλα για επιστήμη και καινοτομία

Οι εφαρμογές του JUPITER εκτείνονται σε πολλά πεδία. Στην κλιματική επιστήμη, οι ερευνητές θα μπορούν, πλέον, να τρέχουν μοντέλα πρόβλεψης σε ανάλυση χιλιομέτρων, βελτιώνοντας την ακρίβεια για ακραία φαινόμενα, όπως καύσωνες, καταιγίδες και πλημμύρες.

Στον χώρο της Τεχνητής Νοημοσύνης, το σύστημα θα αποτελέσει θεμέλιο για το μελλοντικό εργοστάσιο AI (JAIF), που θα εκπαιδεύει μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) και θα στηρίζει εφαρμογές παραγωγικής ΤΝ. Όπως τόνισε η Επίτροπος Ζαχαρίεβα, «το JUPITER ενισχύει την ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης, επιταχύνει τις ανακαλύψεις και διασφαλίζει ότι οι πιο ισχυροί και βιώσιμοι υπολογιστικοί πόροι είναι διαθέσιμοι σε ερευνητές και βιομηχανίες».

Αντίστοιχα, η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος Χένα Βίρκουνεν παρομοίασε τη δυναμική του JUPITER με τη «βαρυτική έλξη του πλανήτη Δία που συσπειρώνει την ευρωπαϊκή επιστήμη, βιομηχανία και ταλέντο».

Το όραμα των Gigafactories AI

Η δημιουργία του JUPITER εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική: η EuroHPC έχει εγκρίνει 13 προτάσεις για εργοστάσια ΤΝ και έχει συγκεντρώσει 76 εκδηλώσεις ενδιαφέροντος από 16 κράτη-μέλη για τη δημιουργία Gigafactories AI. Πρόκειται για υπερσύγχρονους κόμβους μεγάλης κλίμακας, που θα συνδυάζουν υπολογιστική ισχύ, δεδομένα και ανθρώπινο δυναμικό, λειτουργώντας ως επιταχυντές για την ανάπτυξη εφαρμογών και startups στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης.

Για την ΕΕ, ο JUPITER δεν είναι απλώς ένας υπερυπολογιστής. Είναι σύμβολο της φιλοδοξίας της Ευρώπης να σταθεί ισότιμα απέναντι σε ΗΠΑ και Κίνα στην κούρσα της υπολογιστικής υπεροχής και της τεχνητής νοημοσύνης. Αν καταφέρει να συνδέσει την τεράστια ισχύ του με πραγματικές εφαρμογές για την κοινωνία, την οικονομία και την κλιματική προστασία, τότε ο JUPITER μπορεί να δικαιώσει τον τίτλο του και να αποτελέσει το σημείο καμπής για την ψηφιακή κυριαρχία της Γηραιάς Ηπείρου.