Σε μια βραδυφλεγή βόμβα για το περιβάλλον εξελίσσονται τα ηλεκτρονικά απόβλητα, μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες ροές αποβλήτων στην Ε.Ε. Αν και οι ηλεκτρονικές συσκευές και ο ηλεκτρικός εξοπλισμός -από τα πλυντήρια ρούχων και τις ηλεκτρικές σκούπες έως τα έξυπνα τηλέφωνα και τους υπολογιστές - καθορίζουν τη σύγχρονη καθημερινότητα σε τέτοιο βαθμό, που είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη ζωή χωρίς τα εργαλεία αυτά, ωστόσο, τα απόβλητα, που παράγουν, εμποδίζουν τις προσπάθειες της Ε.Ε. να μειώσει το οικολογικό της αποτύπωμα.

Δεν είναι τυχαίο ότι, σήμερα, λιγότερο από το 40% των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ε.Ε. ανακυκλώνεται. Το πρόβλημα γίνεται πιο εμφανές, αν ληφθεί υπόψη ότι η ποσότητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, που διατέθηκε στην αγορά της Ε.Ε., αυξήθηκε από 7,6 εκατ. τόνους το 2012 σε 13,5 εκατ. τόνους το 2021. Ο συνολικός συλλεγμένος ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός αυξήθηκε από 3,0 εκατ. τόνους το 2012 σε 4,9 εκατ. τόνους το 2021.

Η ποσότητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στην αγορά της Ε.Ε. αυξήθηκε από 7,6 εκατ. τόνους το 2012 σε 13,5 εκατ. τόνους το 2021

Όπως αναφέρει σε σχετικό report του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι πρακτικές ανακύκλωσης διαφέρουν μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Το 2021, η Αυστρία ήταν στην κορυφή των χωρών της Ε.Ε. στη συλλογή ηλεκτρονικών απορριμμάτων, με μέσο όρο 15,46 κιλά ανά κάτοικο. Την ίδια χρονιά, στην Ε.Ε. συλλέχθηκαν κατά μέσο όρο 11 κιλά απορριμμάτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού ανά κάτοικο.

Η τύχη των ηλεκτρονικών αποβλήτων

Τα απόβλητα ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού ή αλλιώς ηλεκτρονικά απόβλητα, καλύπτουν ποικιλία διαφορετικών προϊόντων, που απορρίπτονται μετά τη χρήση. Αυτά περιλαμβάνουν μεγάλες οικιακές συσκευές, όπως πλυντήρια ρούχων και ηλεκτρικό εξοπλισμό πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (laptop, εκτυπωτές), αλλά και καταναλωτικό εξοπλισμό (βιντεοκάμερες, λαμπτήρες φθορισμού) και φωτοβολταϊκά πάνελ.

Επίσης, ηλεκτρονικά απόβλητα παράγουν οι μικρές οικιακές συσκευές (ηλεκτρικές σκούπες, τοστιέρες), αλλά και άλλες κατηγορίες, όπως ηλεκτρικά εργαλεία και ιατρικές συσκευές.

Όλες οι άλλες κατηγορίες μαζί, όπως τα ηλεκτρικά εργαλεία και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, αποτελούν μόλις το 7,2 % των συλλεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων.

“Ο απορριπτόμενος ηλεκτρονικός και ηλεκτρικός εξοπλισμός περιέχει δυνητικά επιβλαβή υλικά, που ρυπαίνουν το περιβάλλον και αυξάνουν τους κινδύνους για τα άτομα, που ασχολούνται με την ανακύκλωση ηλεκτρονικών αποβλήτων. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό, η Ε.Ε. θέσπισε νομοθεσία για την πρόληψη της χρήσης ορισμένων χημικών ουσιών, όπως ο μόλυβδος”, αναφέρει το Κοινοβούλιο.

Τι κάνει η Ε.Ε.

Προκειμένου να μειώσει τα ηλεκτρονικά απόβλητα, η Ευρώπη τρέχει μια σειρά από ενέργειες. Ήδη από τον Μάρτιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία (ΣΔΚΟ), το οποίο συγκαταλέγει τη μείωση των αποβλήτων ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού στις βασικές του προτεραιότητες. Συγκεκριμένα, η πρόταση περιέγραψε άμεσους στόχους, όπως το "δικαίωμα επισκευής" και η βελτίωση της δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης εν γένει, η καθιέρωση κοινού φορτιστή, και η θέσπιση συστήματος ανταμοιβής, ώστε να ενθαρρύνεται η ανακύκλωση ηλεκτρονικών ειδών.

Στη μείωση των ηλεκτρονικών αποβλήτων στοχεύει και ο κοινός φορτιστής για τις περισσότερες συσκευές. Θυμίζουμε ότι το USB Type-C θα γίνει ο κοινός φορτιστής για τις περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές στην Ε.Ε. έως το τέλος του 2024. Οι φορητοί υπολογιστές θα πρέπει να είναι εξοπλισμένοι με θύρα USB Type-C έως τις 28 Απριλίου 2026.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η πρόταση της Επιτροπής για την προώθηση της επισκευής αγαθών, το γνωστό “δικαίωμα στην επισκευή”.