Η Μάρα Νικολαΐδου, Καθηγήτρια στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, μοιράζεται εμπειρίες, σκέψεις και απόψεις για τον κλάδο ψηφιακής τεχνολογίας και το ρόλο των γυναικών σε αυτόν

Ποια είναι η πιο ουσιαστική συμβουλή που θα δίνατε σε ένα νέο άνθρωπο που ξεκινά την καριέρα του στην τεχνολογία σήμερα;

Η τεχνολογία και η ψηφιακή τεχνολογία ειδικότερα είναι ένας σύνθετος κόσμος γεμάτος προκλήσεις. Για όποιον/όποια αγαπά το καινούργιο είναι η αρχή για μια καριέρα που συνεχώς θα εξελίσσεται. Οι ευκαιρίες, οι αναδυόμενες περιοχές εφαρμογής, οι νέοι κλάδοι που ανοίγονται συνεχώς καθιστούν τα υπολογιστικά συστήματα τη βάση του σύγχρονου κόσμου. Μέσα σε αυτό το οικοσύστημα όλοι οι νέοι άνθρωποι μπορούν να βρουν κάτι που να τους αρέσει. Πρέπει μόνο να έχουν τη διάθεση να μαθαίνουν συνεχώς και να δουλέψουν συστηματικά και με συνέπεια. Έτσι και αλλιώς σε αυτόν το ραγδαία εξελισσόμενο κόσμο, τίποτα δεν θα είναι ίδιο σε δέκα χρόνια από σήμερα.

Για όποιον/α αναρωτιέται αν μπορεί να ξεκινήσει σπουδές στο χώρο της τεχνολογίας, θα έλεγα: «Μη σκέφτεστε με στερεότυπα. Αξιοποιήστε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σας και μπείτε στο χώρο αυτό να προσφέρετε στην ανθρωπότητα. Σε ένα κόσμο που αλλάζει ραγδαία και ανατρεπτικά. Μας χρειάζεται όλους».

Για όποιον/α ξεκινάει την καριέρα του, θα έλεγα: «Μη σκέφτεστε με σταθερές. Το επάγγελμα μας απαιτεί φαντασία και σκληρή δουλειά. Δεν υπάρχουν όμως όρια σε αυτά που μπορείτε να πετύχετε. Έχετε την ευκαιρία να αλλάξετε τον κόσμο.»

Πως πιστεύετε ότι μπορούμε να προσελκύσουμε περισσότερες γυναίκες στον κλάδο Ψηφιακής Τεχνολογίας, δεδομένης και της μεγάλης έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού, και ποια είναι η συμβουλή σας στους νέους που επιλέγουν να ασχοληθούν με τον κλάδο;

Η ψηφιακή τεχνολογία, μαζί με τις επιστήμες μηχανικού, αποτελούν τα επαγγέλματα με την μικρότερη συμμετοχή γυναικών. Το βλέπουμε να καταγράφεται σε όλες τις μελέτες σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε αυτό το τοπίο, η χώρα μας δεν είναι ουραγός. Σήμερα το 30% περίπου των επιστημόνων που αποφοιτούν από σχολές που σχετίζονται με την Επιστήμη των Υπολογιστών και την Ψηφιακή Τεχνολογία στη χώρα μας είναι γυναίκες. Ένα ποσοστό από τα μεγαλύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να σκεφτούμε πως θα το βελτιώσουμε. Ζούμε σε ένα κόσμο που η εξάρτηση από την τεχνολογία γίνεται όλο και μεγαλύτερη, ενώ οι εξελίξεις στην τεχνολογία επηρεάζουν πια όλες σχεδόν τις επιστήμες. Είναι σημαντικό να ξεφύγουμε από το στερεότυπο του «απομονωμένου» προγραμματιστή, η Επιστήμη μας είναι πολλά περισσότερα από αυτό. Θα πρέπει να αναδείξουμε όλες τις πλευρές της και να εξηγήσουμε στη νέα γενιά, αγόρια και κορίτσια, το μεγάλο εύρος περιοχών, από την Τεχνητή Νοημοσύνη έως την υιοθέτηση της τεχνολογίας, που μπορούν να ασχοληθούν. Αν ξυπνήσουμε την περιέργεια τους, όλοι τους θα θέλουν να μάθουν πως λειτουργεί το κινητό τηλέφωνο που δεν αποχωρίζονται και οι ψηφιακές υπηρεσίες που τους έχουν γίνει απαραίτητες.

Είναι επίσης σημαντικό να προωθήσουμε πολιτικές μετεκπαίδευσης στην Ψηφιακή Τεχνολογία για γυναίκες που έχουν σπουδάσει σε άλλους επιστημονικούς κλάδους, συχνά με υψηλά ποσοστά ανεργίας. Τα Τμήματα Πληροφορικής και Επιστήμης Υπολογιστών της χώρας προσφέρουν μεταπτυχιακές σπουδές ανακατεύθυνσης στην Πληροφορική ή διαθεματικά προγράμματα για την αξιοποίησή της σε άλλους επιστημονικούς χώρους, διευρύνοντας τις επιλογές που παρέχονται στο ανθρώπινο δυναμικό. Η επιτυχία του εγχειρήματος βασίζεται στην αποτελεσματική συνεργασία των Πανεπιστημίων και του επιχειρηματικού κόσμου, ώστε τα προγράμματα αυτά να καλύπτουν πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Και οι επιχειρήσεις από την πλευρά τους πρέπει να συμβάλουν στην προσπάθεια αυτή με τη διαρκή επιμόρφωση και εξειδίκευση του προσωπικού τους, παρέχοντας στους νέους εργαζόμενους και εργαζόμενες τις γνώσεις που χρειάζονται για να ενταχθούν στις δραστηριότητές τους.

Πέρα από αυτό, η χώρα μας πρέπει να ενισχύσει τις νέες εργαζόμενες, τους εργαζόμενους συνολικά, στη δημιουργία οικογένειας με κανόνες που εφαρμόζονται με τον ίδιο τρόπο και στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Μην αναζητούμε αλλού λύσεις για το δημογραφικό πρόβλημα. Άδειες ανατροφής παιδιών για χρονικά διάστημα αντίστοιχα με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και ευέλικτοι τρόποι απασχόλησης μπορούν να ωθήσουν νέες γυναίκες στο χώρο της Ψηφιακής Τεχνολογίας να παραμείνουν στον επιχειρηματικό στίβο και να εξελίξουν την καριέρα τους.

Ας λάβουμε υπόψη μας ότι αν και το 30% του ανθρώπινου δυναμικού που εισέρχεται στην αγορά εργασίας στο χώρο της Πληροφορικής είναι γυναίκες, καθώς η πυραμίδα της επαγγελματικής εξέλιξης στενεύει, το ποσοστό των γυναικών μειώνεται σημαντικά. Οι γυναίκες μέλη ΔΕΠ στα Τμήματα που σχετίζονται με την Ψηφιακή Τεχνολογία στα Πανεπιστήμια της χώρας δε φτάνουν το 15%. Ποσοστιαία είμαστε σημαντικά λιγότερες από τις φοιτήτριές μας.

Μπορούμε όλοι να συνδράμουμε να περιοριστούν αυτές οι ανισότητες, διευκολύνοντας τις νέες γυναίκες αλλά και όλους τους νέους μας να δραστηριοποιηθούν στην ελληνική αγορά Ψηφιακής Τεχνολογίας.

Ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση ή ευκαιρία για τον χώρο της τεχνολογίας στην επόμενη δεκαετία;

Οι ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη, η συνεχής αύξηση των διαθέσιμων δεδομένων αλλά και οι συνεπακόλουθες αλλαγές στη διαθέσιμη υπολογιστική ισχύ με την υπόσχεση των κβαντικών υπολογιστών αναδιαμορφώνουν το τεχνολογικό τοπίο. Είναι αναπόφευκτο ότι θα συμπαρασύρουν και τον τρόπο που σχεδιάζουμε και λειτουργούμε συστήματα. Το Διαδίκτυο των Πάντων εξελίσσεται και οι έξυπνες εφαρμογές και τα συστήματα μπήκαν στην καθημερινότητα όλων, ας μην ξεχνάμε ότι τα αυτόνομα αυτοκίνητα είναι μια πραγματικότητα που θα ζήσουμε όλοι μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Στον κόσμο αυτό, η διαχείριση ηθικών περιορισμών (ethical requirements) και η εμπέδωση της υπεύθυνης υπολογιστικής (responsible computing) που σέβεται τον άνθρωπο και το περιβάλλον αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία. Όταν η διαθέσιμη τεχνολογία δεν είναι πια περιοριστικός παράγοντας, η πραγματική πρόκληση για τους/τις επιστήμονες του χώρου καταλήγει να είναι η ίδια η διαχείριση της τεχνολογίας.