Σε μια εποχή όπου το κυβερνοέγκλημα εξελίσσεται με ταχύτητα και ξεπερνά σύνορα, η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει ένα κρίσιμο βήμα για την ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας στον κυβερνοχώρο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε, εκ μέρους της ΕΕ, τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του Κυβερνοεγκλήματος. Πρόκειται για ένα νέο διεθνές νομικό πλαίσιο που στοχεύει στην πρόληψη, διερεύνηση και δίωξη των κυβερνοεγκλημάτων, ενώ παράλληλα προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα προσωπικά δεδομένα.

Η Επιτροπή υπέγραψε τη νέα Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του Κυβερνοεγκλήματος - Παγκόσμιο πλαίσιο για προστασία των πολιτών

Η σύμβαση θεσπίζει παγκόσμια πρότυπα πρόληψης και καταπολέμησης του κυβερνοεγκλήματος, ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ των χωρών για την έκδοση υπόπτων, την ανταλλαγή ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων και τη δίωξη αδικημάτων που σχετίζονται με τον κυβερνοχώρο. Παράλληλα, προβλέπει μέτρα ενίσχυσης των διωκτικών και δικαστικών αρχών, καθώς και τεχνική υποστήριξη προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η συμφωνία, αποτέλεσμα πολυετών διαπραγματεύσεων (2019-2024), εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2024 και υπογράφηκε από την ΕΕ μετά από σχετική εξουσιοδότηση του Συμβουλίου. Θα τεθεί σε ισχύ μόλις επικυρωθεί από 40 κράτη-μέλη, ενώ κάθε χώρα θα την υιοθετήσει σύμφωνα με τις εθνικές της διαδικασίες.

Η νέα Σύμβαση επιδιώκει να γεφυρώσει το κενό συνεργασίας με τα 112 κράτη-μέλη του ΟΗΕ, που δεν συμμετέχουν ήδη στη Σύμβαση της Βουδαπέστης για το Κυβερνοέγκλημα, το ισχύον ευρωπαϊκό πλαίσιο. Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ διευρύνει σημαντικά τη δυνατότητά της να αντιμετωπίσει εγκλήματα με παγκόσμια εμβέλεια, από την παιδική κακοποίηση και την online απάτη μέχρι τις επιθέσεις ransomware που παραλύουν κρίσιμες υποδομές.

Η ευρωπαϊκή προσέγγιση

Στη διάρκεια της τελετής υπογραφής στο Ανόι, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη υπογράμμισαν ότι η μάχη κατά του κυβερνοεγκλήματος δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος των θεμελιωδών ελευθεριών. Το νέο πλαίσιο περιλαμβάνει αυστηρές εγγυήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που απαγορεύουν τη χρήση του για πολιτικές διώξεις ή την παραβίαση προσωπικών δεδομένων.

Οι διατάξεις του προβλέπουν τη δυνατότητα άρνησης συνεργασίας σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν υπόνοιες για διακρίσεις λόγω φύλου, φυλής, θρησκείας, εθνικότητας ή πολιτικών πεποιθήσεων. Η προσέγγιση αυτή, όπως επισημαίνεται στη κοινή δήλωση της ΕΕ, είναι κρίσιμη για τη δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης ανάμεσα στα κράτη και για την αποτελεσματική εφαρμογή της σύμβασης. «Η καταπολέμηση του κυβερνοεγκλήματος πρέπει να συνδυάζει την ασφάλεια με τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Η ΕΕ έχει ήδη δημιουργήσει ένα πλέγμα δράσεων που στηρίζουν τη διεθνή συνεργασία μέσω οργανισμών, όπως η Europol και η Eurojust, που διευκολύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών και τον συντονισμό των επιχειρήσεων για την εξάρθρωση δικτύων κυβερνοεγκλήματος. Παράλληλα, προωθεί εκπαίδευση και ενίσχυση δυνατοτήτων (capacity building) στις χώρες-εταίρους, στοχεύοντας όχι μόνο στην αντιμετώπιση των σημερινών απειλών, αλλά και στη δημιουργία μακροπρόθεσμων συνεργασιών εμπιστοσύνης.

Η ΕΕ δεσμεύεται να εφαρμόσει πλήρως τη Σύμβαση και να συμβάλει στην τεχνική βοήθεια προς τα κράτη που θα την υιοθετήσουν, ώστε να μπορούν να προλαμβάνουν και να καταστέλλουν τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο με βάση κοινά πρότυπα και κανόνες.