Η καινοτομία έχει κόστος και η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2024 πλήρωσε γι’ αυτήν περισσότερο από ποτέ στο παρελθόν. Οι συνολικές δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη ξεπέρασαν, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τα €403 δισ., σημειώνοντας αύξηση 3,6% σε σχέση με το 2023.

Πρόκειται για ένα ποσό, που ξεπερνά κατά πολύ τα €389,2 δισ. της προηγούμενης χρονιάς, ενώ αν δει κανείς τα στοιχεία σε επίπεδο δεκαετίας, η εικόνα είναι ακόμη πιο αποκαλυπτική. Από το 2014 έως το 2024, η ευρωπαϊκή δαπάνη για R&D αυξήθηκε κατά 62,2%, από €248,6 δισ. σε πάνω από €403 δισ.

Σταθερή άνοδος της δαπάνης την τελευταία δεκαετία-Ο επιχειρηματικός τομέας καλύπτει τα 2/3 των επενδύσεων-Η Ελλάδα επιταχύνει

Στο μεταξύ, ο δείκτης «ένταση Ε&Α», δηλαδή οι δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρέμεινε σταθερό στο 2,2%. Αυτό σημαίνει ότι οι επενδύσεις αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό, που αυξάνεται και η οικονομική δραστηριότητα. Στην πράξη, η Ευρώπη συντηρεί μια σταθερή δέσμευση στην καινοτομία, ενώ μέσα στη δεκαετία η ένταση αυξήθηκε συνολικά κατά 0,1 της μονάδας.

Οι εθνικές επιδόσεις-Η Ελλάδα επιταχύνει

Πίσω από τη γενική εικόνα, οι εθνικές επιδόσεις δείχνουν μια Ευρώπη με πολλαπλές ταχύτητες. Σε 19 κράτη-μέλη μεταξύ 2014 και 2024, η ένταση R&D αυξήθηκε.

Τα μεγαλύτερα άλματα καταγράφηκαν στο Βέλγιο, με αύξηση μίας ποσοστιαίας μονάδας, στην Ελλάδα με εντυπωσιακή άνοδο 0,7 μονάδων και σε Εσθονία και Κροατία με αύξηση 0,6 μονάδων. Σε μια ήπειρο, όπου η καινοτομία δεν θεωρείται προνόμιο αλλά προϋπόθεση ανάπτυξης, αυτά τα άλματα δείχνουν πως η περιφερειακή σύγκλιση είναι εφικτή όσο υπάρχει πολιτική βούληση και επενδυτική τόλμη.

Ταυτόχρονα, έξι χώρες δεν ακολουθούν απλώς τον ρυθμό, αλλά ξεπερνούν τον στόχο του 3% του ΑΕΠ για δαπάνες R&D. Η Σουηδία βρίσκεται στην κορυφή με 3,6%, ακολουθούμενη από το Βέλγιο με 3,4% και την Αυστρία με 3,3%. Η Φινλανδία φτάνει το 3,2%, ενώ Γερμανία και Δανία αγγίζουν το 3,1% και 3% αντίστοιχα.

Πρόκειται για χώρες, όπου η τεχνολογία, η βιομηχανία και τα πανεπιστήμια λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία ενός οικοσυστήματος που δεν στηρίζεται στην τύχη, αλλά στην επένδυση.

Η σκοτεινή πλευρά

Στον αντίποδα, επτά χώρες βρίσκονται στο άλλο άκρο, με ένταση Ε&Α μικρότερη ή ίση του 1%. Ρουμανία και Μάλτα εμφανίζουν τις χαμηλότερες επιδόσεις, στο 0,5%, ενώ ακολουθούν Κύπρος με 0,7%, Βουλγαρία με 0,8%, Λετονία με 0,9% και Σλοβακία και Λουξεμβούργο με 1%.

Η εικόνα αυτή υπογραμμίζει τις ανισορροπίες που η Ευρώπη καλείται να εξομαλύνει, εάν θέλει να διατηρήσει ανταγωνιστικότητα έναντι των ΗΠΑ και της Ασίας.

Μπροστά οι επιχειρήσεις

Η κατανομή των δαπανών δείχνει επίσης ποιος οδηγεί την επένδυση. Το 2024, το επιχειρηματικό σκέλος κάλυψε το 66,5% του συνόλου, €268,1 δισ. Η ιδιωτική οικονομία παραμένει ο ισχυρότερος χρηματοδότης Ε&Α στην Ευρώπη, με τον πανεπιστημιακό χώρο να ακολουθεί με €86,1 δισ. ή 21,4%. Ο δημόσιος τομέας και οι κυβερνήσεις επένδυσαν €43,5 δισ., ποσοστό 10,8%, ενώ οι μη κερδοσκοπικοί φορείς είχαν μερίδιο 1,3%, με €5,4 δισ.

Καθώς η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη, την πράσινη ενέργεια και την τεχνολογική αυτονομία της Ευρώπης εντείνεται, οι δαπάνες Ε&Α αποκτούν χαρακτήρα στρατηγικής επένδυσης. Το μέλλον δεν θα κριθεί μόνο από τα ποσοστά, αλλά από τη συνέργεια ανάμεσα σε ιδιωτικό τομέα, δημόσιους φορείς και ακαδημαϊκή έρευνα.