Αύριο, 10 Σεπτεμβρίου, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κυρία Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θα παρουσιάσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το όραμα της για την «Κατάσταση της Ένωσης» (SOTEU). Λίγες ημέρες πριν, η Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα τον απολογισμό των πρώτων μηνών της νέας θητείας της, επιχειρώντας να δείξει ότι η «υπόσχεση γίνεται πρόοδος». Στο επίκεντρο βρίσκονται οι ψηφιακές πολιτικές, οι στρατηγικές επενδύσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ), η ώθηση στην καινοτομία και η δημιουργία ενός ασφαλούς, ανθεκτικού ψηφιακού οικοσυστήματος για την Ευρώπη.

Ο απολογισμός της Επιτροπής επιχειρεί να δείξει ότι η Ευρώπη κινείται με ταχύτητα προς έναν πιο ψηφιακό, πράσινο και ανθεκτικό μέλλον. Τα επιτεύγματα, όπως η δρομολόγηση των AI Factories και η ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας, επιβεβαιώνουν ότι οι δεσμεύσεις δεν έμειναν στα χαρτιά.

Από την ΑΙ και τις κβαντικές τεχνολογίες έως την κυβερνοασφάλεια-Ο απολογισμός της Επιτροπής πριν την ομιλία φον ντερ Λάιεν για την Κατάσταση της Ένωσης

Ωστόσο, οι προκλήσεις είναι μεγάλες: η Ευρώπη εξακολουθεί να υστερεί σε ρυθμούς καινοτομίας σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, ενώ η εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο δεν είναι ομοιόμορφη. Η επιτυχία θα κριθεί στο κατά πόσο τα κράτη-μέλη θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τα ευρωπαϊκά εργαλεία και να τα μετατρέψουν σε ορατά οφέλη για πολίτες και επιχειρήσεις.

Η φετινή παρουσίαση είχε έντονη ελληνική διάσταση. Το πρόγραμμα Antinero, που ενισχύεται από το NextGenerationEU, εισάγει ψηφιακά εργαλεία πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, συμβάλλοντας στην ανθεκτικότητα απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Παράλληλα, ο Άγιος Ευστράτιος και η Χάλκη γίνονται τα πρώτα κλιματικά ουδέτερα και ενεργειακά αυτόνομα νησιά της χώρας, με τη στήριξη της Πολιτικής Συνοχής και του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι δύο αυτές πρωτοβουλίες αναδεικνύονται ως πιλοτικά παραδείγματα της σύνδεσης ψηφιακής και πράσινης μετάβασης.

AI Factories και Gigafactories

Η Επιτροπή - όπως αποτυπώνεται στην Έκθεση - έχει ήδη δρομολογήσει τη δημιουργία 13 εργοστασίων τεχνητής νοημοσύνης (AI Factories) σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, ανάμεσα τους και στην Αθήνα με το Pharos AI Factory. Αυτά τα κέντρα συγκεντρώνουν υπερυπολογιστές, δεδομένα, ερευνητές, startups και επιχειρήσεις, δημιουργώντας κόμβους ανάπτυξης τεχνολογιών αιχμής.

Παράλληλα, ανακοινώθηκαν τα σχέδια για τα λεγόμενα AI Gigafactories, δηλαδή υπερκέντρα υπολογιστικής ισχύος με περισσότερους από 100.000 επεξεργαστές AI. Μέσα στο 2025, 16 κράτη-μέλη κατέθεσαν 76 προτάσεις για τη φιλοξενία αυτών των υποδομών. Τα Gigafactories θα αποτελέσουν την «ραχοκοκαλιά» για την εκπαίδευση μεγάλων γλωσσικών μοντέλων και την ανάπτυξη εφαρμογών επόμενης γενιάς.

Θυμίζουμε ότι η πρωτοβουλία InvestAI φιλοδοξεί να κινητοποιήσει επενδύσεις έως €200 δισ., συνδυάζοντας δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους για να ενισχύσει την ευρωπαϊκή ηγεσία στην ΑΙ.

Καινοτομία, startups και κβαντικές τεχνολογίες

Η Επιτροπή παρουσίασε νέα στρατηγική για startups και scale-ups, με στόχο καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, υποδομές και ταλέντο. Η λογική είναι να αποτραπεί η «διαρροή εγκεφάλων» και να δημιουργηθεί γόνιμο έδαφος για καινοτομία μέσα στην Ευρώπη.

Παράλληλα, δίνεται έμφαση στις κβαντικές τεχνολογίες, με στόχο η Ευρώπη να αναδειχθεί ηγέτιδα δύναμη στον τομέα έως το 2030. Η πρόοδος σε αυτό το πεδίο συνδέεται άμεσα με την ασφάλεια, την επιστήμη και τη βιομηχανία, ενώ αποτελεί και μέσο για τη μείωση εξαρτήσεων από τρίτες χώρες.

Κυβερνοασφάλεια και ανθεκτικότητα

Σε μια εποχή που οι κυβερνοεπιθέσεις πολλαπλασιάζονται, η Επιτροπή θέτει σε προτεραιότητα την προστασία κρίσιμων υποδομών, όπως νοσοκομεία, υποθαλάσσια καλώδια και ενεργειακά δίκτυα. Οι νέες πολιτικές για την κυβερνοασφάλεια συνοδεύονται από ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ κρατών-μελών και ανάπτυξη εργαλείων για την ασφαλή διαχείριση και αποθήκευση δεδομένων.

Η στρατηγική εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο για την οικονομική ασφάλεια της ΕΕ, που επιδιώκει να μειώσει τις υπερβολικές εξαρτήσεις από τρίτες χώρες και να θωρακίσει την ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης.

Ψηφιακή διπλωματία και διεθνείς συνεργασίες

Η Επιτροπή υιοθέτησε για πρώτη φορά Διεθνή Στρατηγική για τον Ψηφιακό Τομέα, επεκτείνοντας τις συνεργασίες με βασικούς εταίρους, όπως οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Νοτιοανατολική Ασία και η Νότια Αμερική. Η στρατηγική καλύπτει συνεργασίες σε AI, 5G/6G, ψηφιακές υποδομές, κυβερνοασφάλεια και ψηφιακή διακυβέρνηση.

Η κίνηση αυτή ενισχύει το προφίλ της Ευρώπης ως παγκόσμιου παράγοντα εμπιστοσύνης, σε μια περίοδο, όπου η γεωπολιτική αστάθεια αυξάνεται και ο ανταγωνισμός για την τεχνολογική υπεροχή είναι πιο σκληρός από ποτέ.