Ένα τολμηρό βήμα για να αναδειχθεί σε παγκόσμιο πόλο έλξης ταλέντων κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, στη σκιά των διεθνών εξελίξεων που απειλούν την ελευθερία της επιστημονικής έρευνας. Πρόκειται για το φιλόδοξο πρόγραμμα “Choose Europe for Science” (“Επιλέξτε την Ευρώπη για την Επιστήμη”), ένα “πακέτο” επενδύσεων ύψους €500 εκατ. για την περίοδο 2025-2027, το οποίο παρουσίασε στις αρχές Μαΐου η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, με στόχο την προσέλκυση επιστημόνων, ερευνητών και επαγγελματιών υψηλής εξειδίκευσης από όλο τον κόσμο. 

Πρωτοβουλία για προσέλκυση επιστημόνων, ερευνητών, πανεπιστημιακών και επαγγελματιών υψηλής ειδίκευσης

Η πρωτοβουλία έρχεται ως απάντηση στις πρόσφατες περικοπές και παρεμβάσεις στην ακαδημαϊκή ελευθερία, ιδίως στις ΗΠΑ, όπου οι πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ οδήγησαν σε περιορισμούς στη χρηματοδότηση και στην ελευθερία της έρευνας. Η Ευρώπη με αυτό το πρόγραμμα δηλώνει έμπρακτα ότι παραμένει προσηλωμένη στην ανοιχτή, ανεξάρτητη και καινοτόμο επιστήμη, προσφέροντας σταθερότητα, ελευθερία και μακροπρόθεσμες προοπτικές στους ερευνητές. 

Το “Choose Europe for Science” στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες:

- Ανοιχτή επιστήμη και ελευθερία έρευνας: Με τη νέα Πράξη για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία γνώσης και δεδομένων, ενώ ενισχύεται η θεσμική προστασία της επιστημονικής ανεξαρτησίας.

- Επενδύσεις και χρηματοδότηση: Το πακέτο των €500 εκατ. περιλαμβάνει νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως τις επταετείς “super grants” του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC), που προσφέρουν μεγαλύτερη διάρκεια και σταθερότητα σε κορυφαίους ερευνητές, αλλά και διπλασιασμό της στήριξης για όσους μετακινούνται στην Ευρώπη.

- Επιτάχυνση της καινοτομίας: Μέσω της πρώτης Ευρωπαϊκής Πράξης Καινοτομίας και μιας στρατηγικής για νεοφυείς επιχειρήσεις, αίρονται εμπόδια και διευκολύνεται η πρόσβαση σε κεφάλαια για ερευνητές και επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στην αιχμή της τεχνολογίας. 

Ευκαιρίες και προοπτικές

Η πρωτοβουλία “Επιλέξτε την Ευρώπη” επιδιώκει να διασφαλίσει ότι η επιστήμη στην Ευρώπη παραμένει ανοικτή και ανεξάρτητη. Αποσκοπεί στην ενίσχυση της ελεύθερης κυκλοφορίας της γνώσης και των δεδομένων σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς και στη διασφάλιση της ελευθερίας της επιστημονικής έρευνας, μέσω μιας νέας πράξης για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Μεταξύ των νέων μέτρων για τη στήριξη διεθνών επιστημόνων και ερευνητών, η Επιτροπή προτείνει δέσμη επενδυτικών μέτρων ύψους €500 εκατ. για την περίοδο 2025-2027.

Η έρευνα και η καινοτομία είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία του βιομηχανικού τομέα της ΕΕ και την ανάπτυξη νέων καθαρών τεχνολογιών. Στο ψήφισμά τους, σχετικά με τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές για την κατάρτιση του προϋπολογισμού 2026, οι ευρωβουλευτές ζητούν περισσότερα κονδύλια για το Erasmus+ και το πρόγραμμα “Horizon Europe”, το βασικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προβάλλει το ελκυστικό της περιβάλλον: σταθερές και προβλέψιμες ευκαιρίες χρηματοδότησης, σύγχρονες υποδομές, εξαιρετικές συνθήκες εργασίας, ισχυρό κοινωνικό κράτος, υψηλή ποιότητα ζωής και προστασία των ελευθεριών.