Σε ένα ουσιαστικό εργαλείο καινοτομίας έχει εξελιχθεί το “Ορίζων Ευρώπη”, το εμβληματικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έρευνα και την καινοτομία την περίοδο 2021-2027. Σύμφωνα με την πρόσφατη ενδιάμεση αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για κάθε ευρώ που επενδύεται στο πλαίσιο του προγράμματος, η ευρωπαϊκή οικονομία αναμένεται να καρπώνεται έως και 11 ευρώ σε όρους αύξησης του ΑΕΠ μέχρι το 2045, ενώ τα συνολικά οφέλη για τους πολίτες εκτιμάται ότι φτάνουν τα έξι ευρώ ανά ευρώ δαπάνης.

Με προϋπολογισμό που αγγίζει τα €93,5 δισ., το “Ορίζων Ευρώπη” βρίσκεται στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, ενισχύοντας την επιστημονική αριστεία, την καινοτομία και τη βιομηχανική ανάπτυξη. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, το πρόγραμμα έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 15.000 έργα, με συνολικό προϋπολογισμό άνω των €43 δισ.

Μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, το πρόγραμμα έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 15.000 έργα

Τα έργα αυτά καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα, από λεωφορεία με κυψέλες καυσίμου σε ευρωπαϊκές πόλεις και νέα αντιβιοτικά έως προσβάσιμες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης για την επιστημονική κοινότητα.

Η συμβολή του προγράμματος δεν περιορίζεται μόνο στην οικονομία. Το 80% των έργων, που χρηματοδοτήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, οδήγησαν σε επιστημονικές ανακαλύψεις ή σημαντικές προόδους, ενώ από τα προγράμματα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ έχουν προκύψει 35 βραβευμένοι με Νόμπελ επιστήμονες.

Παράλληλα, το πρόγραμμα προωθεί την κοινωνική συνοχή, αυξάνοντας τη συμμετοχή χωρών με χαμηλότερη ερευνητική επίδοση: το ποσοστό συμμετοχής τους σε συνεργατικά έργα ανήλθε στο 58%, από 47% στο προηγούμενο πρόγραμμα “Ορίζων 2020”.

Καινοτομία και προσέλκυση επενδύσεων

Ιδιαίτερη σημασία έχει η συμβολή του “Ορίζων Ευρώπη” στην ενίσχυση της καινοτομίας και στη στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων. Μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Καινοτομίας (EIC Fund), κάθε ευρώ που επενδύεται σε καινοτόμες εταιρείες προσελκύει πάνω από 3 ευρώ από ιδιώτες επενδυτές, ενισχύοντας έτσι την επιχειρηματικότητα και την τεχνολογική πρόοδο στην Ευρώπη.

Η απλούστευση των διαδικασιών αποτελεί, επίσης, βασικό στόχο του προγράμματος. Η εισαγωγή επιχορηγήσεων με κατ’ αποκοπή ποσά (lump sum grants) μειώνει το διοικητικό κόστος για τους δικαιούχους κατά 14% έως 30%, εξοικονομώντας έως και €63 εκατ. μέχρι σήμερα. Αυτό καθιστά το πρόγραμμα ιδιαίτερα ελκυστικό για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και νεοεισερχόμενους στη χρηματοδότηση της έρευνας.

Μελλοντικές προοπτικές

Η στρατηγική του “Ορίζων Ευρώπη” για την περίοδο 2025-2027 εστιάζει σε τομείς με υψηλό αναμενόμενο αντίκτυπο, όπως η κυκλική οικονομία, η διαστημική τεχνολογία και η υπεύθυνη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Οι επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών, ενισχύοντας ταυτόχρονα την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της ηπείρου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιοποιήσει τα πορίσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης για να ενισχύσει περαιτέρω τον αντίκτυπο των πολιτικών της, απλοποιώντας τις διαδικασίες και διευκολύνοντας την πρόσβαση ερευνητών και επιχειρηματιών σε χρηματοδότηση.

Παράλληλα, δρομολογούνται πρωτοβουλίες για τη μείωση των εμποδίων στην ίδρυση και ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων, όπως η νέα στρατηγική για τις νεοφυείς και αναπτυσσόμενες εταιρείες και ο Ευρωπαϊκός Νόμος Καινοτομίας.