Ένα πιο ανθεκτικό “δίχτυ προστασίας” για τους καταναλωτές που αγοράζουν online επιχειρεί να δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτήν τη λογική, εντάσσεται η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για νέα συμφωνία για τους καταναλωτές, ώστε να διασφαλίζεται ότι όλοι οι Ευρωπαίοι επωφελούνται πλήρως από τα δικαιώματα τους βάσει του Δικαίου της Ένωσης. Οι προτάσεις της Επιτροπής, που πρακτικά έχουν τη μορφή δύο Οδηγιών, θα συζητηθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο.

Νέα πανευρωπαϊκή συμφωνία: αυστηρότερο γίνεται το πλαίσιο προστασίας των καταναλωτών στις online αγορέςΑναλυτικά, η νέα συμφωνία για τους καταναλωτές συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση των δικαιωμάτων των καταναλωτών στο Διαδίκτυο. Κατά τις αγορές από διαδικτυακό κατάστημα, οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται με σαφήνεια σχετικά με το αν αγοράζουν προϊόντα ή υπηρεσίες από επαγγελματία έμπορο ή από ιδιώτη, ώστε να γνωρίζουν αν προστατεύονται από τα δικαιώματα του καταναλωτή σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά.

Επίσης, η νέα συμφωνία αναμένεται να φέρει περισσότερη διαφάνεια σχετικά με τα αποτελέσματα αναζήτησης στις διαδικτυακές πλατφόρμες. Κατά την αναζήτηση στο Διαδίκτυο, οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται σαφώς, όταν ένα αποτέλεσμα αναζήτησης το έχει πληρώσει έμπορος. Επιπλέον, τα διαδικτυακά καταστήματα θα πρέπει να ενημερώνουν τους καταναλωτές σχετικά με τις βασικές παραμέτρους που καθορίζουν την κατάταξη των αποτελεσμάτων.

Εγγυήσεις - αγωγές
Η συμφωνία, η οποία πάντως έγινε δεκτή με επιφύλαξη και με υποσημειώσεις από τις ίδιες τις επιχειρήσεις του κλάδου του ψηφιακού εμπορίου, θεσπίζει για πρώτη φορά το “ευρωπαϊκό δικαίωμα συλλογικής επανόρθωσης” για περιπτώσεις, όπου ομάδες καταναλωτών υπέστησαν ζημία, με τις κατάλληλες εγγυήσεις, ώστε να μη γίνεται κατάχρηση. Στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας, θα είναι δυνατό ένας εξειδικευμένος φορέας, π.χ. μια οργάνωση καταναλωτών, να ζητήσει επανόρθωση, όπως αποζημίωση ή διόρθωση, για λογαριασμό ομάδας καταναλωτών που έχουν υποστεί ζημία από παράνομες εμπορικές πρακτικές.

Σε ορισμένα κράτη – μέλη, η άσκηση συλλογικών αγωγών σε δικαστήρια είναι ήδη εφικτή για τους καταναλωτές, αλλά η επιλογή αυτή θα καθιερωθεί πλέον σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Το πλαίσιο αυτό - σύμφωνα με την Επιτροπή - έχει ισχυρές εγγυήσεις και είναι σαφώς διαφορετικό από τις συλλογικές αγωγές αμερικανικού τύπου. Οι αντιπροσωπευτικές αγωγές δεν θα είναι ανοικτές σε δικηγορικές εταιρείες, αλλά μόνο σε φορείς, όπως οι οργανώσεις καταναλωτών που είναι μη κερδοσκοπικές και πληρούν αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας και ελέγχονται από δημόσια αρχή. Το νέα σύστημα θα διασφαλίσει ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές μπορούν να επωφελούνται πλήρως από τα δικαιώματα τους και να λαμβάνουν αποζημίωση, αποφεύγοντας παράλληλα τον κίνδυνο καταχρηστικών και αδικαιολόγητων ένδικων διαφορών.

“Δωρεάν” ψηφιακές υπηρεσίες
Νέα δικαιώματα θεσμοθετεί η συμφωνία και σχετικά με τις “δωρεάν” ψηφιακές υπηρεσίες. Κατά την πληρωμή μιας ψηφιακής υπηρεσίας, οι καταναλωτές επωφελούνται από ορισμένα δικαιώματα κι έχουν στη διάθεσή τους 14 ημέρες για να ακυρώσουν τη σύμβασή τους (δικαίωμα υπαναχώρησης). Η νέα συμφωνία για τους καταναλωτές θα επεκτείνει το δικαίωμα αυτό στις “δωρεάν” ψηφιακές υπηρεσίες για τις οποίες οι καταναλωτές παρέχουν τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τους αλλά δεν πληρώνουν με χρήματα. Αυτό, κατά κανόνα, θα ισχύει για υπηρεσίες αποθήκευσης σε νέφος, μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές
Η νέα συμφωνία για τους καταναλωτές θα εξασφαλίσει ότι οι καταναλωτές όλων των κρατών - μελών έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν ατομικά μέσα έννομης προστασίας (π.χ. χρηματική αποζημίωση ή καταγγελία της σύμβασης), όταν υπόκεινται σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, όπως οι επιθετικές ή παραπλανητικές πρακτικές προώθησης. Αυτή η μορφή προστασίας ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό επί του παρόντος σε όλη την Ε.Ε. Επί του παρόντος, το επίπεδο των κυρώσεων διαφέρει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με το κράτος - μέλος και συχνά είναι υπερβολικά χαμηλό για να έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα, ιδίως για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο και σε μεγάλη κλίμακα.

Με βάση την πρόταση, οι εθνικές Αρχές καταναλωτών θα έχουν την εξουσία να επιβάλλουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις με συντονισμένο τρόπο. Για εκτεταμένες παραβάσεις που θίγουν τους καταναλωτές σε διάφορα κράτη - μέλη, το διαθέσιμο μέγιστο πρόστιμο θα είναι το 4% του ετήσιου κύκλου εργασιών του εμπόρου σε κάθε αντίστοιχο κράτος - μέλος. Τα κράτη - μέλη είναι ελεύθερα να θεσπίζουν υψηλότερα μέγιστα πρόστιμα.