Η κινητή τηλεφωνία, τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, η χρήση των ευρυζωνικών υποδομών και υπηρεσιών αλλάζουν τον παγκόσμιο χάρτη των ψηφιακών τεχνολογιών. Παράλληλα, αλλάζουν και τις συνήθειες των χρηστών των νέων τεχνολογιών. Νέες υπηρεσίες κάνουν την εμφάνισή τους και η κινητικότητα μέσω της νέας τεχνολογίας γίνεται πλέον πραγματικότητα και ανάγκη.

Παρά τα σημάδια κόπωσης που έχει εμφανίσει η αγορά των τηλεπικοινωνιών, οι αναλυτές της International Telecommunication Union (ITU) τονίζουν, πως ο τομέας της κινητής τηλεφωνίας θα συνεχίσει να ηγείται στο χώρο των νέων τεχνολογιών. Αυτό οφείλεται σε πάρα πολλούς λόγους μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η αύξηση της ζήτησης ευρυζωνικών υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, οι νέες φορητές συσκευές, καθώς και την ανάπτυξη των mobile εφαρμογών και υπηρεσιών. Στην πρόσφατη έκθεση της ITU καθίσταται σαφές, πως οι αγορές Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) σε όλο τον κόσμο γίνονται όλο και πιο ανταγωνιστικές. Το 2010, περισσότερο από το 93% των χωρών σε όλο τον κόσμο είχε τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών διαδικτύου και 90% όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας. Ένα επιπλέον 92% έχουν ανταγωνιστικές 3G αγορές κινητών ευρυζωνικών υπηρεσιών.

Σε ηγετική θέση η κινητή τηλεφωνία
Σύμφωνα με την έρευνα εκτιμάται ότι οι συνδρομητές κινητής τηλεφωνίας θα ξεπεράσουν τα 5,3 δις παγκόσμια. Σε αυτό το δείκτη περιλαμβάνονται επίσης 940 εκατ. ευρυζωνικές συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας, οι οποίες αναμένεται να φτάσουν το 1 δις μέσα στο 2011. Η διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στις χώρες Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα (BRIC), οι οποίες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, από το 4% το 2000 εκτιμάται στο τέλος του 2010 να φτάσει στο 69%. Στις συνδρομές κινητής τηλεφωνίας από το 2000 μέχρι και 2010, η Κίνα οδηγεί τις χώρες BRIC με 764 εκατ. νέους συνδρομητές. Η Ρωσία έχει καταφέρει αξιοσηΓια πρώτη φορά, η περιοχή της Ασίας - Ειρηνικού έχει πλέον πάνω από το μισό των συνδρομών κινητής τηλεφωνίας παγκόσμια, Διάγραμμα 1.

Διάγραμμα 1. Συνδρομητές κινητής τηλεφωνίας, παγκόσμια, Πηγή: ITU Statshot, ITUnews No. 4, 2011

Κοινωνική δικτύωση
Τα κοινωνικά δίκτυα αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό, προσελκύοντας πολλούς χρήστες. Στο τέλος του 2010 το Facebook αριθμούσε 600 εκατ. ενεργούς χρήστες, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από μείωτη αύξηση από 2% σε περισσότερο από 164% κατά τη διάρκεια της περιόδου. Κίνα και η Ινδία έχουν φθάσει σε ποσοστό διείσδυσης κινητής τηλεφωνίας που αγγίζει το 60%. Σε κάθε μία από αυτές τις χώρες προστέθηκαν περίπου 300 εκατ. συνδρομητές κινητής τηλεφωνίας το 2010. Η μεγαλύτερη ανάπτυξη της κινητής τηλεφωνίας κατά το 2010 παρατηρήθηκε στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. 

Το 1/3 των χρηστών του διαδικτύου παγκοσμίως. Υπάρχουν βέβαια και περιοχές με χαμηλή διείσδυση όσον αφορά τα κοινωνικά δίκτυα. Τέτοια περιοχή είναι η Αφρική, στην οποία παρατηρείται έτσι κι αλλιώς χαμηλή διείσδυση της χρήσης του Internet. Αξίζει να σημειωθεί πως το 40% των ενεργών χρηστών του Facebook έχουν πρόσβαση στην πλατφόρμα μέσω των κινητών συσκευών τους. Το Twitter αριθμεί πλέον πάνω από 200 εκατ. εγγεγραμμένους χρήστες, και 37% ενεργών χρηστών του Twitter χρησιμοποίησε την κινητή συσκευή για να μπει στο συγκεκριμένο δίκτυο κοινωνικής δικτύωσης. Οι χρήστες του YouTube παρακολούθησαν καθημερινά 2 δις βίντεο, ενώ 5 δις φωτογραφίες φιλοξενούνται στο Flickr.

Η συμμετοχή σε κοινωνικά δίκτυα, blogs και δίκτυα με περιεχόμενο από τους χρήστες (όπως το YouTube, Flickr και Wikipedia) αντικατοπτρίζει την ικανότητα των χρηστών και των καταναλωτών να αξιοποιούν τις δυνατότητες αυτών των εφαρμογών και υπηρεσιών που προσφέρουν για την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή. Αυτές οι εφαρμογές και υπηρεσίες μειώνουν το χρόνο και την απόσταση, και οι χρήστες πλοηγούνται στο παγκόσμιο ψηφιακό χωριό, με δυνατότητα πρόσβασης και συνεχής σύνδεσης. Η ψηφιακή γενιά χρησιμοποιεί τις κινητές συσκευές για να αποκτήσει πρόσβαση στο διαδίκτυο αντί να χρησιμοποιήσει παραδοσιακά μέσα (ηλεκτρονικό υπολογιστή, παιχνιδομηχανές, κ.λπ.), αποκτά άλλες συνήθειες και αυτό θα ασκήσει πρόσθετη πίεση στους φορείς κινητών επικοινωνιών, ώστε να προσφέρουν υψηλές ταχύτητες οποτεδήποτε και οπουδήποτε, Διάγραμμα 2.


Διάγραμμα 2. Παγκόσμιος Χάρτης Social Networks, Πηγή: ΟΗΕ, ITU, Credits: Vincenzo Cosenza, 6/2011

Νέες εφαρμογές και υπηρεσίες
Καινοτόμες υπηρεσίες, όπως το mobile banking και η διαχείριση χρημάτων μέσω της κινητής τηλεφωνίας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην απλή αποστολή μηνυμάτων κειμένου (SMS), που φέρνουν τις τραπεζικές υπηρεσίες εκτός καταστήματος. Αυτές οι υπηρεσίες μπορούν να έχουν θετικές επιπτώσεις στις υπο-ανάπτυξη χώρες και σε πληθυσμούς από αγροτικές και φτωχότερες περιοχές, ώστε να τους βοηθήσουν να συμμετάσχουν περισσότερο στην οικονομία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, περισσότερα από 364 εκατ. άνθρωποι με χαμηλό εισόδημα, χωρίς σχέση και σύνδεση με τα τραπεζικά καταστήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν τις κινητές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες μέχρι το 2012.

Ανταγωνισμός 
Ρόλο κλειδί στην ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών και τεχνολογικών προϊόντων παίζει η ενίσχυση του ανταγωνισμού. Σημαντικές προσπάθειες έχουν γίνει για την προώθηση του ανταγωνισμού στις αγορές Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Η μεταρρύθμιση των αδειοδοτήσεων σε ορισμένες χώρες τα τελευταία πέντε χρόνια έχει συμβάλει στη δημιουργία μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας της αγοράς, ώστε να προσελκύουν περισσότερους παίκτες, να προσφέρουν νέες υπηρεσίες για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών προς όφελος των καταναλωτών, Διάγραμμα 3.


Διάγραμμα 3. Ανάπτυξη του ανταγωνισμού σε υπηρεσίες ΤΠΕ, Πηγή: ITU World Telecommunication/ ICT Regulatory Database, ITUnews No. 4, 2011

Περίπου το 70% των χωρών σε όλο τον κόσμο έχουν βελτιώσει τον ανταγωνισμό στον τομέα της σταθερής τηλεφωνίας έναντι 38% το 2000. Παρ’ όλα αυτά, οι υπηρεσίες αυτές εξακολουθούν να υστερούν σε σχέση με άλλα τμήματα της αγοράς ΤΠΕ από την άποψη της ανταγωνιστικότητας. Ο αριθμός των γραμμών σταθερής τηλεφωνίας συνέχισε να μειώνεται το 2010 σε όλες τις περιοχές εκτός της Αφρικής. Ο ανταγωνισμός στην παροχή μισθωμένων γραμμών αυξήθηκε κατά 28% σε δέκα χρόνια για να φτάσει στο 76% το 2010. Οι υπηρεσίες ασύρματου τοπικού βρόχου εξελίχθηκαν σημαντικά φτάνοντας στο 85% των χωρών το 2010, και σημειώνοντας βελτίωση πάνω από το 63% από το 2000. Όπως δείχνουν τα δεδομένα η συνεχιζόμενη ανάπτυξη των δικτύων 3G και η ενίσχυση των ταχυτήτων του mobile broadband όπως τα WiMAX και πιο πρόσφατα τα HSPA + και LTE συστήματα θα τονώσουν την αποδοχή των κινητών ευρυζωνικών υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο.

Ιδιωτικοποιήσεις
Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του ανταγωνισμού παίζουν οι ιδιωτικοποιήσεις. Σε 126 χώρες σήμερα, οι εγκατεστημένοι φορείς εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών είναι είτε εν μέρει ή πλήρως στα χέρια του ιδιωτικού τομέα και μόνο το 34% των εγκατεστημένων φορέων παραμένουν υπό κρατική ιδιοκτησία. Υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των ηπείρων: το 86% των εγκατεστημένων φορέων στην Ευρώπη έχουν πλήρως ή εν μέρει ιδιωτικοποιηθεί. Ωστόσο, ο ρυθμός των ιδιωτικοποιήσεων έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την οικονομική ύφεση. Στις αρχές του 2011 υπήρχαν 158 ρυθμιστικές αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο, πολύ περισσότερες από 106 πριν από μια δεκαετία. Η ήπειρος με το υψηλότερο ποσοστό ρυθμιστικών αρχών (σε σχέση με το συνολικό αριθμό των χωρών σε κάθε ήπειρο), είναι η Αφρική με 93%, ακολουθεί η Αμερική με 91%, η Ευρώπη με 88%, η Ασία-Ειρηνικός με 73%, τα Αραβικά Κράτη με 71%. Οι χώρες με ξεχωριστές ρυθμιστικές αρχές έχουν υιοθετήσει διαφορετικές θεσμικές και οργανωτικές δομές για να προσαρμοστούν στο ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον των ΤΠΕ. Το 2010 περίπου το 16% των ρυθμιστικών αρχών είχαν την ευθύνη για το περιεχόμενο και μερικές φορές μοιράζονται την ευθύνη αυτή με ένα άλλο υπουργείο. Περισσότερες από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο είχαν εκδώσει νομοθεσία για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο μέχρι το 2010. Η Ευρώπη έχει το υψηλότερο ποσοστό, με 38% των χωρών να έχουν υιοθετήσει μια τέτοια νομοθεσία, ακολουθεί η Αμερική με 20% και η Αφρική με 13%. Ο βαθμός συμμετοχής ποικίλλει από μια ρυθμιστική αρχή στην άλλη, ανάλογα με την εθνική νομοθεσία. Τουλάχιστον 13 ρυθμιστές σε όλο τον κόσμο ασχολούνται με θέματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Παράλληλα με τη συμμετοχή των νέων τεχνολογιών στις πρωτοβουλίες για την κλιματική αλλαγή, στόχος είναι να συνεχιστούν οι προσπάθειες εξέλιξης των οικονομιών των αναπτυσσόμενων χωρών καθώς και η ψηφιοποίηση τους. Οι αναπτυσσόμενες χώρες ενώ συμμετέχουν λιγότερο στην εκπομπή αερίου θερμοκηπίων (GHG), είναι συχνά θύματα των ακραίων καιρικών γεγονότων και άλλων αρνητικών επιδράσεων της αλλαγής κλίματος

Κλειδί για την ανάπτυξη η ευρυζωνικότητα
Η προώθηση της ευρυζωνικής πρόσβασης αποτελεί βασική πολιτική και κανονιστικό ζήτημα σήμερα. Είναι σαφές και αποδεικνύεται καθημερινά ότι η ευρυζωνική πρόσβαση δεν είναι πλέον μια πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα ζωτικής σημασίας για την οικονομική, κοινωνική, και πολιτική ανάπτυξη κάθε χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει η ανάγκη για εθνικό σχεδιασμό των ευρυζωνικών υποδομών και υπηρεσιών. Κάθε κυβέρνηση έχει την υποχρέωση να βοηθήσει στην επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας των Ηνωμένων Εθνών μέχρι το 2015. Ήδη, περίπου 70 κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει εθνική πολιτική, στρατηγική και σχέδιο για την προώθηση της ευρυζωνικότητας. Πολλές αναπτυγμένες χώρες έχουν εντάξει την ευρυζωνική πολιτική ως μέρος του σχεδίου για την οικονομική ανάκαμψης τους στον απόηχο της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης, Διάγραμμα 4.


Διάγραμμα 4. Ευρυζωνική σύνδεση ανά 100 κατοίκους - παγκόσμια, * Commonwealth of Independent States, Πηγή: ITU World Telecommunication/ ICT Indicators Database, ITUnews No. 4, 2011

Λέττα Καλαμαρά

© Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας - ΣΕΠΕ, 2008 - 2011