Το κατώφλι του 1% ξεπέρασαν, για πρώτη φορά, οι δαπάνες για Έρευνα & Ανάπτυξη (Ε&Α) στην Ελλάδα, διαμορφούμενες το 2016 στο 1,01% ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία, που δημοσίευσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) και έχουν αποσταλεί στη Eurostat, οι δαπάνες για Ε&Α συνέχισαν να αυξάνονται το 2016, ανερχόμενες σε €1,745 δις, το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα ποσό δαπανών για Ε&Α στη χώρα.

Οι σχετικές δαπάνες συνέχισαν να αυξάνονται το 2016, με την Ελλάδα να βρίσκεται στη 19η θέση στην ΕΕ-28 στο Δείκτη “Ένταση Ε&Α”Αναλυτικότερα, όπως σημειώνει το ΕΚΤ, οι δαπάνες Ε&Α το 2016 ήταν αυξημένες κατά €50,4 εκατ. σε σχέση με το 2015, ενώ σε σχέση με το 2011 η αύξηση ανέρχεται σε €363 εκατ. Αντίστοιχα, ο δείκτης “Ένταση Ε&Α”, που εκφράζει τις δαπάνες για Ε&Α ως ποσοστό του ΑΕΠ, διαμορφώθηκε στο 1,01% το 2016, από 0,97% το 2015 (και 0,67% το 2011). Με βάση το δείκτη αυτό, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 19η θέση μεταξύ των κρατών - μελών της ΕΕ-28, βελτιώνοντας κατά τρεις θέσεις την κατάταξή της σε σχέση με το 2015 και προσεγγίζοντας για πρώτη φορά χώρες, όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία.

Σύμφωνα με το ΕΚΤ, σημαντική αύξηση δαπανών Ε&Α καταγράφηκε το 2016 στον επιχειρηματικό τομέα, στον οποίο πραγματοποιήθηκαν δαπάνες Ε&Α ύψους €740,4 εκατ. Οι δαπάνες αυτές είναι αυξημένες κατά €178,8 εκατ. (αύξηση 31,8%) σε σχέση με το 2015. Για πρώτη φορά, ο τομέας των επιχειρήσεων είχε, μάλιστα, τη μεγαλύτερη συνεισφορά στο δείκτη "Ένταση Ε&Α" (0,43% του ΑΕΠ). Ακολουθεί ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στον οποίο πραγματοποιήθηκαν δαπάνες €559,4 εκατ. (0,32% του ΑΕΠ) και ο κρατικός τομέας στον οποίο πραγματοποιήθηκαν δαπάνες €438,8 εκατ. (0,25% του ΑΕΠ). Ο τομέας των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων έχει τη μικρότερη συνεισφορά (€15,6 εκατ. ευρώ, 0,01% του ΑΕΠ). 

Δαπάνες Ε&Α (σε εκατ. €) στην Ελλάδα (τελικά στοιχεία 2016) και στις χώρες της ΕΕ28 (προκαταρκτικά στοιχεία 2016) 

Χρηματοδότηση
Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι η μεγαλύτερη πηγή χρηματοδότησης Ε&Α για το 2016 παρέμεινε η κρατική χρηματοδότηση με €746,8 εκατ. και μερίδιο 42,6% επί του συνόλου. Η κρατική χρηματοδότηση υποστηρίζει δραστηριότητες Ε&Α σε όλους τους τομείς εκτέλεσης Ε&Α και αποτελεί την κυριότερη πηγή χρηματοδότησης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τον κρατικό τομέα. Επιμερίζοντας την κρατική χρηματοδότηση, σημαντική αύξηση καταγράφηκε στα κονδύλια, τα οποία διατέθηκαν από τον τακτικό προϋπολογισμό (κατά €104,8 εκατ. σε σχέση με το 2015) και το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (κατά €24,4 εκατ. σε σχέση με το 2015). Οι διατεθείσες από το ΕΣΠΑ 2014-2020 κρατικές πιστώσεις συνέβαλαν σε μικρότερο βαθμό από τα προηγούμενα έτη, στη χρηματοδότηση δαπανών Ε&Α που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2016.

Μεγάλη αύξηση καταγράφεται στη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή χρηματοδότησης, τον επιχειρηματικό τομέα, ο οποίος χρηματοδότησε με €705,5 εκατ. (ποσοστό 40,2% του συνόλου) τις δραστηριότητες Ε&Α στη χώρα. Το μεγαλύτερο μέρος, €648,5 εκατ., επενδύεται σε Ε&Α που διενεργείται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, ενώ το υπόλοιπο ποσό χρηματοδοτεί δραστηριότητες Ε&Α στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (€40,8 εκατ.), στον κρατικό τομέα (€14,1 εκατ.) και σε ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα (€2,2 εκατ.).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτέλεσε την τρίτη πηγή χρηματοδότησης, με τη συμμετοχή της να καταγράφει αυξητική πορεία τα τελευταία χρόνια, καθώς υλοποιείται ο Ορίζοντας 2020, το τρέχον Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ε.Ε. για την Έρευνα και Καινοτομία. Το 2016, η Ε.Ε. χρηματοδότησε ερευνητικά έργα σε όλους τους τομείς με €208,5 εκατ. (ποσοστό 12,0% του συνόλου), γεγονός που καταδεικνύει την υψηλή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών φορέων. 

Απασχόληση
Όσον αφορά το προσωπικό Ε&Α, παρά την αύξηση των δαπανών Ε&Α, το 2016 σημειώθηκε υστέρηση σε όρους απασχόλησης. Ο αριθμός των Ισοδυνάμων Πλήρους Απασχόλησης (ΙΠΑ), που αποδίδουν "θέσεις" πλήρους απασχόλησης, μειώθηκε σε σχέση με το 2015, τόσο για το συνολικό προσωπικό σε Ε&Α όσο και για τους ερευνητές. Για το 2016, το συνολικό προσωπικό σε Ε&Α ανήλθε σε 41.789,8 ΙΠΑ και οι ερευνητές σε 29.403 ΙΠΑ.

Με βάση τα στοιχεία προσωπικού, ο δείκτης έντασης απασχόλησης σε Ε&Α, εκφρασμένος ως ποσοστό των ΙΠΑ στο σύνολο της απασχόλησης της χώρας, διαμορφώθηκε στο 1,16%, ποσοστό παρόμοιο με εκείνο της Πορτογαλίας και της Ιταλίας, ωστόσο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο 1,34%. Ο αντίστοιχος δείκτης για τους ερευνητές ήταν 0,82% και η Ελλάδα βρίσκεται στην 14η θέση, προσεγγίζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (0,86%).