Αύξηση καταγράφουν οι καταγγελίες Ευρωπαίων καταναλωτών, που πέφτουν θύματα παραπλανητικών διαφημίσεων και προωθητικών ενεργειών κατά τη χρήση του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αν και τα κρούσματα αυξάνονται, οι καταναλωτές εξακολουθούν να έχουν περιορισμένη γνώση των δικαιωμάτων τους, όταν πρέπει να αντιμετωπίζουν την αγορά ανεπιθύμητων προϊόντων ή συμβάσεων παγίδων.

Θύματα παραπλανητικής εγγραφής σε συνδρομητική υπηρεσία πέφτουν πιο συχνά οι άνδρες απ’ ό,τι οι γυναίκεςΤο αποτέλεσμα είναι ότι, σύμφωνα με έρευνα του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτή, που διενεργήθηκε σε έξι ευρωπαϊκές χώρες, οι καταναλωτές, τα τελευταία τρία χρόνια επιβαρύνθηκαν, κατά μέσο όρο, με €116 ετησίως, επειδή δεν άσκησαν τα δικαιώματά τους. Μάλιστα, περισσότερα χρήματα δαπάνησαν λόγω παραπλανητικής εγγραφής σε συνδρομητική υπηρεσία, οι άνδρες καταναλωτές απ’ ό,τι οι γυναίκες. 

Οι παγίδες αυτές, που δελεάζουν τους καταναλωτές με προσφορές ή δωρεάν δοκιμές προϊόντων ή υπηρεσιών, συχνά έχουν ως αποτέλεσμα να επιβαρύνονται οι καταναλωτές για ανεπιθύμητα αγαθά ή να εγγράφονται συνδρομητές σε υπηρεσίες που δεν ζήτησαν. Λόγω της αύξησης των σχετικών αναφορών, το Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτή επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει τους καταναλωτές και να τους εντοπίσει την προσοχή σχετικά με τις παγίδες εγγραφής σε συνδρομητικές υπηρεσίες.

Όσον αφορά το ποιες είναι οι παγίδες με την εγγραφή σε συνδρομητικές υπηρεσίες το Δίκτυο εξηγεί ότι πρόκειται, για παράδειγμα, για επιθετικές πρακτικές πωλήσεων, που προσφέρουν δωρεάν δοκιμή προϊόντων ή μεγάλες προσφορές, που εμφανίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) και στις ιστοσελίδες, πολλές φορές με τη μορφή των αναδυόμενων διαφημίσεων (pop-up windows). “Αυτές οι διαφημίσεις αιφνιδιάζουν τους καταναλωτές και τους παρασύρουν, σε κάποιες περιπτώσεις, στο να πραγματοποιούν αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών χωρίς τη βούλησή τους”, αναφέρει το Δίκτυο. 

Παραπλάνηση
Οι πιο συχνοί τρόποι παραπλάνησης είναι η δωρεάν συμμετοχή σε κάποιο διαγωνισμό με σημαντικής αξίας έπαθλο ή ένα διαδικτυακό τεστ νοημοσύνης ή η δωρεάν δοκιμή ενός διαδικτυακού παιχνιδιού ή υποβολή αίτησης για δωρεάν δείγματα καλλυντικών. Αυτές οι προσεγγίσεις, ωστόσο, μπορεί, τελικά, να κοστίσουν ακριβά στον καταναλωτή, αν υποκρύπτουν εγγραφή σε συνδρομητική υπηρεσία. Συνήθως, ζητείται από τον καταναλωτή να δώσει τα στοιχεία της κάρτας του ή /και τον αριθμό του κινητού του τηλεφώνου, προκειμένου να επωφεληθεί από την προσφορά ή να ολοκληρωθεί η συμμετοχή του στο διαγωνισμό ή για να λάβει το αποτέλεσμα του τεστ. Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται είτε για την αποστολή χρεώσιμων μηνυμάτων πολυμεσικών υπηρεσιών, π.χ. 5ψήφια, στο κινητό του καταναλωτή είτε οδηγούν σε χρέωση μηνιαίας συνδρομής ή εφάπαξ πληρωμής στην κάρτα του. 

Άλλοτε πάλι, η δωρεάν εγγραφή του καταναλωτή, π.χ. σε διαδικτυακό παιχνίδι, σε ηλεκτρονική πλατφόρμα υπηρεσιών αναψυχής ή σε υπηρεσία antivirus, συνοδεύεται από ψιλά γράμματα, μέσω, μάλιστα, παραπομπής σε άλλη σελίδα. Βασικοί τομείς, που εμφανίζονται οι παγίδες αυτές, είναι η αγορά καλλυντικών και συμπληρωμάτων διατροφής ή σκευασμάτων υγείας, τα προϊόντα τεχνολογίας και οι υπηρεσίες γνωριμιών.

Το κοινό χαρακτηριστικό σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι ο καταναλωτής παγιδεύεται, μέσω διαδικτύου ή τηλεφωνικά, σε επαναλαμβανόμενες μηνιαίες πληρωμές συνδρομής, συνήθως για όχι υψηλά ποσά, με δέλεαρ κάποια δωρεάν ή χαμηλού κόστους αρχική παροχή. Η παροχή αυτή λειτουργεί ως “δόλωμα”. 

Συμβουλές
Το Δίκτυο δίνει μια σειρά από οδηγίες, προκειμένου οι καταναλωτές να αποφύγουν τις online παγίδες συνδρομής:

- Προεπιλεγμένοι όροι ή κουτάκια (tickboxes) που επιλέγονται αυτόματα, χωρίς ενεργητική συμμετοχή του καταναλωτή απαγορεύονται.

- Πριν πληκτρολογήσουμε το όνομα, τη διεύθυνσή μας ή τον αριθμό του κινητού μας τηλεφώνου, θα πρέπει να ελέγξουμε με ποια εταιρεία έχουμε να κάνουμε. Επίσης, προσέχουμε αν αναλαμβάνουμε δέσμευση και αν συνάπτουμε σύμβαση.

- Αποφεύγουμε τα ηλεκτρονικά καταστήματα, τα οποία δεν έχουν στην ιστοσελίδα τους τα στοιχεία της ταυτότητάς τους, όπως απαιτεί ο Κώδικας Καταναλωτικής Δεοντολογίας για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο (πλήρης εταιρική επωνυμία, έδρα, τηλέφωνα επικοινωνίας, e-mail, ΑΦΜ, αριθμός καταχώρησης στο ΓΕΜΗ).

-Είναι υποχρεωτικό για τα ηλεκτρονικά καταστήματα να αναφέρουν σαφώς, κατά την παραγγελία μιας δοκιμαστικής συσκευασίας ή προσφοράς και πριν καταχωρήσουμε τα στοιχεία μας, εάν αυτή συνεπάγεται και συμβατική δέσμευση.

-Δεν συναλλασσόμαστε με ηλεκτρονικά καταστήματα που δεν συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για την προστασία του καταναλωτή: Απαιτείται στην ιστοσελίδα να υπάρχει σαφής πληροφόρηση για τα βασικά χαρακτηριστικά του προϊόντος, τον τρόπο πληρωμής και αποστολής, τη διαθεσιμότητά του, καθώς και το συνολικό κόστος του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Ειδική ενημέρωση πρέπει να γίνεται για το δικαίωμα της αζήμιας και αναιτιολόγητης υπαναχώρησης εντός 14 ημερολογιακών ημερών. 

Συνδρομητές 
Τι κάνουμε, όμως, όταν εγγραφούμε συνδρομητές χωρίς τη βούλησή μας. Σύμφωνα με όσα διευκρινίζει το Δίκτυο: 

- Προβαίνουμε άμεσα σε διαγραφή από τη συνδρομητική υπηρεσία, ιδίως όταν πρόκειται για επαναλαμβανόμενες χρεώσεις, κρατώντας το σχετικό αποδεικτικό. Αν απαιτείται, ασκούμε εγγράφως το δικαίωμα της 14ήμερης αζήμιας αναιτιολόγητης υπαναχώρησης, κρατώντας το σχετικό αποδεικτικό.

- Υποβάλλουμε στην τράπεζά μας αίτημα αμφισβήτησης συναλλαγής, εφόσον το ηλεκτρονικό κατάστημα χρέωσε την κάρτα μας, χωρίς τη συγκατάθεσή μας, ζητώντας επιστροφή των χρημάτων μας.

- Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να πληρώσουμε για προϊόν που δεν έχουμε παραγγείλει ή να καταβάλουμε τυχόν έξοδα επιστροφής του.