Τις προθέσεις των Ελλήνων για ανάμειξη στο επιχειρείν έχει “ψαλιδίσει” η κρίση, καθώς μόλις το 5,2% του πληθυσμού βρισκόταν σε φάση εκκίνησης επιχειρηματικής δραστηριότητας το 2013. Το συγκεκριμένο ποσοστό, που αφορά την  “επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων” και αντιστοιχεί σε άτομα ηλικίας 18-64 ετών, που βρίσκονται στη φάση εκκίνησης μιας νέας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας, περιορίστηκε για δεύτερη χρονιά στο χαμηλότερο επίπεδο του από το 2003.

Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από την προκαταρκτική επεξεργασία της φετινής έκθεσης, που θα δημοσιευτεί από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) στα τέλη του 2014, στοιχεία της οποίας παρουσίασε το ΙΟΒΕ. “Θα περίμενε, δηλαδή, κάποιος ακόμα και για λόγους βιοπορισμού, ένα αρκετά μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού να επιλέγει να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά. Ωστόσο, φαίνεται οι μακροοικονομικοί παράγοντες και οι αβεβαιότητες να κυριαρχούν και να λειτουργούν τελικά αποτρεπτικά στην εκδήλωση εντονότερης επιχειρηματικής πρωτοβουλίας από τους πολίτες της χώρας”, σχολιάζει το ΙΟΒΕ.

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, το 2013 ενισχύθηκε η “επιχειρηματικότητα ευκαιρίας” και περιορίστηκε η “επιχειρηματικότητα ανάγκης”. Συγκεκριμένα, σχεδόν 3 στους 4 επιχειρηματίες αρχικών σταδίων δηλώνει ότι αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί, για να αξιοποιήσει μια ευκαιρία που εντόπισε και μόνο ένας προχώρησε ή σκέφτεται σοβαρά να προχωρήσει σε κάποια αντίστοιχη δραστηριοποίηση λόγω ανάγκης.

Πριν το 2008 το ποσοστό των επιχειρηματιών, που δήλωναν ως βασικό κίνητρο την ανάγκη, μειωνόταν σταθερά με την πάροδο των ετών. Από το 2008 και μετά η τάση αυτή αντιστρέφεται, καθώς σχεδόν τρεις στους δέκα επιχειρηματίες ομολογούν ότι στράφηκαν στον επιχειρηματικό στίβο για λόγους ανάγκης. “Το γεγονός πάντως ότι το 2013 η επιχειρηματικότητα ευκαιρίας κινείται στο υψηλότερο επίπεδο της περιόδου της κρίσης, σε μία χρονιά που υποχωρεί, έτσι και αλλιώς, η επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων, αξιολογείται θετικά”, σημειώνει το ΙΟΒΕ.

Πιο κοντά στην καινοτομία
Στο μεταξύ, πάνω από τα μισά νέα εγχειρήματα στην Ελλάδα, το 2013, αφορούσε τη διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών στον τελικό καταναλωτή.

Διαχρονική εξέλιξη της κλαδικής κατανομής των νέων επιχειρηματικών εγχειρημάτων στην Ελλάδα
(% επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων)

Ο δείκτης αυτός ήταν διαχρονικά υψηλός στη χώρα μας, ιδιαίτερα μέχρι και το 2008, ωστόσο από το 2009, δηλαδή κατά την περίοδο της κρίσης, έλαβε χώρα μια διόρθωση, ακριβώς λόγω της μεγάλης κάμψης της καταναλωτικής ζήτησης, που αποθάρρυνε τα άτομα από αντίστοιχη επιχειρηματική δραστηριοποίηση. Ωστόσο, όπως διαπιστώνει η μελέτη, έκτοτε και ειδικά την τελευταία τριετία, το ποσοστό αυτό ενισχύεται και πάλι. Την ίδια περίοδο, πάντως, παρατηρείται άνοδος του ποσοστού των νέων εγχειρημάτων, που προσφέρουν υπηρεσίες προς επιχειρήσεις, κάτι που ωθεί το σχετικό δείκτη πλησιέστερα στο μέσο όρο των χωρών καινοτομίας.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας (Global Entrepreneurship Monitor, GEM), στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα του οποίου συμμετέχει το ΙΟΒΕ από το 2003, στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η πλειονότητα των νέων εγχειρημάτων, που δημιουργούνται αφορούν στην παροχή προϊόντων και υπηρεσιών προς τον τελικό καταναλωτή (consumer oriented activities). Ωστόσο, στις αναπτυγμένες χώρες, αυτές δηλαδή που βασίζουν την ανάπτυξη τους περισσότερο σε διαστάσεις της καινοτομίας, ο ευρύτερος τομέας των υπηρεσιών προς επιχειρήσεις (business to business), είναι σταθερά υψηλότερος. Αυτός ο τομέας θεωρείται επιθυμητός, ως πεδίο ανάπτυξης νέας επιχειρηματικότητας, γιατί ακριβώς δε βασίζεται απλώς σε μια “λιανική” αγορά, αλλά εντάσσεται σε μια λογική αλυσίδα αξίας μιας παραγωγικής δραστηριότητας, καταλαμβάνοντας έναν κρίκο σε μία εθνική ή/και παγκόσμια αλυσίδα αξίας.