Με μια απόφαση - σταθμό ολοκληρώθηκε η έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις φορολογικές σχέσεις της Ιρλανδίας με τον αμερικανικό τεχνολογικό κολοσσό της Apple. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ιρλανδία χορήγησε στην Apple αδικαιολόγητα φορολογικά πλεονεκτήματα ύψους έως €13 δις. Κρίνοντας ότι η εν λόγω σχέση είναι παράνομη - βάσει των κανόνων της Ε.Ε. για τις κρατικές ενισχύσεις - διότι επέτρεψε στην Apple να καταβάλει σημαντικά λιγότερους φόρους από ό,τι άλλες επιχειρήσεις, καλεί την Ιρλανδία να ανακτήσει τις παράνομες ενισχύσεις, ζητώντας από την Apple να καταβάλλει €13 δις συν τους τόκους.

Η Επιτροπή, σε μια ιστορική απόφαση, έκρινε ότι η Ιρλανδία χορήγησε παράνομα φορολογικά πλεονεκτήματα στην Apple, ύψους έως €13 διςΜετά από έρευνα, που ξεκίνησε προ διετίας (Ιούνιος 2014), η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δύο φορολογικές αποφάσεις τύπου tax ruling, που εξέδωσε η Ιρλανδία σε σχέση με την Apple, μείωσαν ουσιαστικά και με τεχνητό τρόπο το φόρο που κατέβαλε η εταιρεία στην Ιρλανδία από το 1991.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η επιλεκτική φορολογική μεταχείριση της Apple παρείχε στην αμερικανική εταιρεία σημαντικό πλεονέκτημα σε σύγκριση με άλλες επιχειρήσεις, που υπόκεινται στους ίδιους εθνικούς φορολογικούς κανόνες. “Η Επιτροπή μπορεί να διατάξει την ανάκτηση παράνομων κρατικών ενισχύσεων για τη δεκαετή περίοδο που προηγείται του πρώτου αιτήματος παροχής πληροφοριών, που υπέβαλε η Επιτροπή το 2013. Η Ιρλανδία πρέπει τώρα να ανακτήσει τους μη καταβληθέντες φόρους της Apple για τα έτη 2003 έως 2014, οι οποίοι ανέρχονται σε €13 δις συν τόκους”, είναι το σκεπτικό της Επιτροπής.

Όπως τόνισε η αρμόδια Επίτροπος Ανταγωνισμού, κυρία Margrethe Vestager, “τα κράτη - μέλη δεν μπορούν να παρέχουν φορολογικά πλεονεκτήματα σε επιλεγμένες επιχειρήσεις. Η επιλεκτική αυτή μεταχείριση επέτρεψε στην Apple να καταβάλει εταιρικό φόρο με πραγματικό συντελεστή της τάξης του 1% επί των κερδών που πραγματοποίησε στην Ευρώπη το 2003, ο οποίος μειώθηκε στο 0,005 τοις εκατό το 2014”.

Ενιαία αγορά
Όπως αναφέρει η Επιτροπή σε σχετική ανακοίνωσή της, η φορολογική μεταχείριση στην Ιρλανδία επέτρεψε στην Apple να αποφύγει τη φορολόγηση επί όλων σχεδόν των κερδών από τις πωλήσεις προϊόντων της σε ολόκληρη την ενιαία αγορά της Ε.Ε. Αυτό έγινε δυνατό χάρη στην απόφαση της Apple να καταχωρίζει όλες τις πωλήσεις της στην Ιρλανδία και όχι στις χώρες πώλησης των προϊόντων. Η δομή αυτή βρίσκεται, ωστόσο, εκτός του πεδίου εφαρμογής των κανόνων της Ε.Ε. για τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων.

Πάντως, η απόφαση προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων με κορυφαίους Ευρωπαίους Αξιωματούχους να συγχαίρουν την Επιτροπή για την απόφασή της και άλλα στελέχη να εκφράζουν τον προβληματισμό τους.

Οι κανόνες της Ε.Ε. περί κρατικών ενισχύσεων απαιτούν, κατ’ αρχήν, την ανάκτηση των ασύμβατων κρατικών ενισχύσεων, προκειμένου να αρθεί η στρέβλωση του ανταγωνισμού που προκάλεσαν οι ενισχύσεις. Δεν προβλέπουν πρόστιμα και η ανάκτηση δεν έχει το χαρακτήρα επιβολής ποινής στην εν λόγω εταιρεία, απλώς - θεωρείται ότι - αποκαθιστά την ίση μεταχείριση με τις άλλες εταιρείες.

Το ιστορικό
Από τον Ιούνιο του 2013, η Επιτροπή διερευνά τις πρακτικές φορολογικών αποφάσεων τύπου tax ruling που εφαρμόζουν τα κράτη - μέλη, ενώ το Δεκέμβριο του 2014 επέκτεινε τη διερεύνηση σε όλα τα κράτη - μέλη. Τον Οκτώβριο του 2015, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Λουξεμβούργο και οι Κάτω Χώρες χορήγησαν επιλεκτικά φορολογικά πλεονεκτήματα στη Fiat και στη Starbucks, αντιστοίχως. Τον Ιανουάριο του 2016, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα επιλεκτικά φορολογικά πλεονεκτήματα που χορήγησε το Βέλγιο σε τουλάχιστον 35 πολυεθνικές εταιρείες, κυρίως από την Ε.Ε., στο πλαίσιο του φορολογικού καθεστώτος “πλεοναζόντων κερδών” ήταν παράνομα βάσει των κανόνων της Ε.Ε. περί κρατικών ενισχύσεων. Βρίσκονται, επίσης, σε εξέλιξη δύο διεξοδικές έρευνες της Επιτροπής, έναντι της Amazon και της McDonald's, καθώς η Επιτροπή ανησυχεί ότι φορολογικές αποφάσεις τύπου tax ruling ενδέχεται να θέσουν ζητήματα κρατικών ενισχύσεων στο Λουξεμβούργο.

Αντιδράσεις
Τόσο η ίδια η Apple, όσο και η κυβέρνηση της Ιρλανδίας, αναμένεται να προσφύγουν εναντίον της απόφασης της Επιτροπής. Η αντίδραση του διευθύνοντος συμβούλου της Apple ήταν οργισμένη, με τον Tim Cook να καταλογίζει στην Επιτροπή ότι “ξεκίνησε μια προσπάθεια να ξαναγράψει την ιστορία της Apple στην Ευρώπη, αγνοώντας τους φορολογικούς κανόνες της Ιρλανδίας και παρακάμπτοντας τη διεθνή φορολογική νομοθεσία”.

Σε χθεσινή επιστολή του προς τους πελάτες της εταιρείας, ο Cook υπογραμμίζει ότι η απόφαση δεν έχει καμία νομοθετική βάση: “ποτέ δεν ζητήσαμε, ούτε λάβαμε, κάποια ειδική συμφωνία. Τώρα καλούμαστε να πληρώσουμε αναδρομικούς φόρους σε μια κυβέρνηση, η οποία υποστηρίζει ότι δεν τους χρωστάμε τίποτα και ότι έχουμε εξοφλήσει όλες τις οφειλές μας”.

Σε άλλο σημείο της επιστολής του, ο επικεφαλής της Apple κατηγορεί την Επιτροπή ότι “επιχειρεί να αλλάξει τη φορολογική νομοθεσία της Ιρλανδίας με έναν τρόπο που εκείνη θεωρεί σωστό. Αυτό θα έχει πολύ σοβαρό αντίκτυπο στην αξιοπιστία της Ευρώπης και των κρατών - μελών της Ε.Ε. όσον αφορά τα δικά τους φορολογικά ζητήματα, καθώς και στο ίδιο το ευρωπαϊκή δίκαιο. Η Ιρλανδία έχει, ήδη, γνωστοποιήσει ότι θα κινηθεί νομικά εναντίον της απόφασης και το ίδιο θα πράξει και η Apple”.